صنعالله ابراهیم نرفته است، او باقی است!
صنعالله ابراهیم، از نویسندگان شاخص ادبیات امروز جهان عرب، اخیرا در ۸۸ سالگی در قاهره درگذشت. او نویسندهای چپگرا بود که در رمانهایش به وضعیت اجتماعی و سیاسی مصر و جهان عرب و مبارزات ملی پرداخته است. صنعالله ابراهیم به دلیل عقاید و مبارزه سیاسی دورهای از عمرش را هم در زندان گذرانده بود و رد این تجربه در برخی از آثارش دیده میشود. «کمیته» و «آن بو» یا «آن رایحه» از جمله آثار صنعالله ابراهیم است که به فارسی منتشر شدهاند. در مقالهای که در ادامه میخوانید به طور خاص به یکی از رمانهای برجسته او پرداخته شده؛ رمانی که به اعتقاد نویسنده کلیدی برای ورود به جهان روایی صنعالله ابراهیم است.
ترجمه: عظیم طهماسبی: صنعالله ابراهیم، از نویسندگان شاخص ادبیات امروز جهان عرب، اخیرا در ۸۸ سالگی در قاهره درگذشت. او نویسندهای چپگرا بود که در رمانهایش به وضعیت اجتماعی و سیاسی مصر و جهان عرب و مبارزات ملی پرداخته است. صنعالله ابراهیم به دلیل عقاید و مبارزه سیاسی دورهای از عمرش را هم در زندان گذرانده بود و رد این تجربه در برخی از آثارش دیده میشود. «کمیته» و «آن بو» یا «آن رایحه» از جمله آثار صنعالله ابراهیم است که به فارسی منتشر شدهاند. در مقالهای که در ادامه میخوانید به طور خاص به یکی از رمانهای برجسته او پرداخته شده؛ رمانی که به اعتقاد نویسنده کلیدی برای ورود به جهان روایی صنعالله ابراهیم است.
صنعالله ابراهیم به معنای معمول کلمه درگذشت، اما به معنای ژرف زندگی، نام او در فهرست جاودانگان ثبت شد. در ادامه، تحلیلی از یکی از رمانهای او ارائه میشود که به طور ویژه به آن پرداختهام و شاید بتواند تمام تجربه روایی استثنایی او را دربر گیرد. از زمانی که نخستین رمان کوتاه او، «آن بو»، به دستم رسید، به خواندن آثارش ادامه دادم. رمانی که آن را کلیدی برای ورود به جهان روایی او میدانم، رمان «آمریکانلی» است. نمیتوان از زیرکی عنوان آن چشمپوشی کرد؛ نویسنده موفق شده است کلمهای نو از یک عبارت بسازد. این کلمه «آمریکانلی» است و عبارت «أَمری کان لی» (سرنوشتم/کارم برای خودم بود)، عنوان فرعی و توضیحی روی جلد کتاب است. پیوند میان کلمه تراشیدهشده و عبارت، بسیار قوی به نظر میرسد، به این دلیل که هر دو با هم به عنوان رمان ظاهر شدهاند. کشمکش بر سر معنا، در ذات عنوان و در دل متن وجود دارد و راهحلی جز بازخوانی زندگی شخصیت اصلی آن، «شکری»، در طی سفرش به آمریکا نیست.