وزیر در بحران؛ ناکارآمد یا محتاط؟
تقریبا یک سال از عمر دولت چهاردهم و سکانداری عباس عراقچی بر سیاست خارجی این دولت می‌گذرد. در روزها و هفته‌های آغاز به کار او (عراقچی) تصور می‌شد که عراقچی می‌تواند نفس تازه‌ای بر دیپلماسی ایران بدمد و تعاملات بین‌المللی را به سمت ثبات و توافق هدایت کند. اما اکنون، کارنامه او مورد انتقاد بسیاری از چهره‌های دیپلمات، سیاسیون و اهل قلم است.
مالک مصدق: تقریبا یک سال از عمر دولت چهاردهم و سکانداری عباس عراقچی بر سیاست خارجی این دولت می‌گذرد. در روزها و هفته‌های آغاز به کار او (عراقچی) تصور می‌شد که عراقچی می‌تواند نفس تازه‌ای بر دیپلماسی ایران بدمد و تعاملات بین‌المللی را به سمت ثبات و توافق هدایت کند. اما اکنون، کارنامه او مورد انتقاد بسیاری از چهره‌های دیپلمات، سیاسیون و اهل قلم است. انتقادها متنوع و چندوجهی هستند؛ از ضعف در تحلیل حقوق بین‌الملل گرفته تا بی‌توجهی به اصول دیپلماتیک و فقدان رویکرد راهبردی میان‌مدت و حتی وادادگی سیاسی در برابر برخی جریان‌های داخلی. در یک سال اخیر، اقدام‌ها و برخی سکوت‌ها یا انفعال‌های وزارت خارجه زیر ذره‌بین کارشناسان قرار گرفته است و این انتقادات بیش از آنکه جنبه شخصی داشته باشد، به پیامدهای عملیاتی و اثرات بلندمدت سیاست خارجی ایران مربوط می‌شوند.
نقدها نشان می‌دهد که عراقچی در مواجهه با چالش‌های کلان بین‌المللی، گاهی به اقدامات اقتضائی و واکنشی اکتفا کرده و جایگاه ایران در معادلات جهانی را به مخاطره انداخته است. از سوی دیگر، رفتارهای او در حوزه سیاست داخلی، نحوه بیان مواضع و نگاه به مذاکرات حساس بین‌المللی، نگرانی‌هایی را درباره تأثیر این روش بر امنیت، اقتصاد و مشروعیت حقوقی ایران ایجاد کرده است. این انتقادات، نه‌تنها از سوی دیپلمات‌های باسابقه، بلکه از سوی طیف گسترده‌ای از صاحب‌نظران و سیاست‌گذاران مطرح شده و نوع نگاه به وزارت خارجه را به‌عنوان نهادی که باید دارای استقلال، ابتکار و رویکرد هماهنگ باشد، مورد سؤال قرار داده است. البته حامیان و موافقان عباس عراقچی، عملکرد یک‌ساله او در وزارت امور خارجه را در چارچوب شرایط ویژه و بی‌سابقه ایران ارزیابی می‌کنند که عملا امکان عمل آزاد و اتخاذ تصمیمات استراتژیک گسترده را از وی سلب کرده است. به باور این گروه، مجموعه‌ای از بحران‌های هم‌زمان و فشارهای داخلی و بین‌المللی، سکاندار دیپلماسی ایران را با محدودیت‌های جدی مواجه کرده است. از‌جمله این بحران‌ها، ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر حماس در همان روز آغاز به کار دولت چهاردهم و پیامدهای ناشی از آن است که فضای امنیتی و سیاسی منطقه را به‌شدت متشنج کرده و تصمیم‌گیری‌های حساس دیپلماتیک را دشوار کرده است.
