اردبیل در بن‌بست اشتغال
به گزارش خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، نرخ بیکاری استان اردبیل در بهار ۱۴۰۴ با ثبت رقم ۹.۷ درصد، ۲.۴ درصد بالاتر از میانگین کشوری (۷.۳ درصد) بوده و اردبیل را در کنار خوزستان، سیستان و بلوچستان، البرز و ایلام، در فهرست پنج استان اول از نظر بالاترین نرخ بیکاری قرار داده است.
همچنین، نرخ مشارکت اقتصادی در اردبیل ۴۷.۵ درصد و نسبت اشتغال ۴۲.۹ درصد اعلام شده است. این در حالی است که نرخ بیکاری استان نسبت به بهار سال گذشته (۱۴۰۳) با رشد ۰.۱ درصدی، از ۹.۶ به ۹.۷ درصد رسیده که نشان از رکود پایدار در بازار کار دارد.
اردبیل در آینه آمارهای رسمی، تصویری تلخ و هشداردهنده را به نمایش می‌گذارد؛ نرخ بیکاری در زمستان ۱۴۰۳ به ۱۳.۱ درصد رسید که تقریباً دو برابر میانگین کشوری (۷.۸ درصد) است. کاهش آن به ۹.۷ درصد در بهار ۱۴۰۴ نیز به‌جای آن‌که نشانه بهبود باشد، بیشتر یک تسکین کوتاه‌مدت و ناپایدار به‌نظر می‌رسد.
این آمارها نشان می‌دهند که اردبیل نه‌تنها از مسیر توسعه اشتغال بازمانده، بلکه گرفتار چرخه‌ای معیوب از سیاست‌گذاری‌های سطحی، تصمیمات مقطعی و نبود برنامه‌ریزی راهبردی شده است.
اما عمق بحران زمانی بیشتر آشکار می‌شود که به آمار تفکیکی بیکاری نگاه کنیم؛ میانگین بیکاری در میان فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در استان اردبیل حدود ۳۴ درصد است. به بیان دیگر، از هر سه جوان تحصیل‌کرده، یک نفر عملاً بیکار است.
در برخی شهرستان‌ها همچون خلخال نیز این نرخ به حدود ۵۲ درصد می‌رسد؛ آماری تکان‌دهنده که به‌خوبی از گسست عمیق میان دانشگاه و بازار کار حکایت دارد.
رضا، ۲۸ ساله، فارغ‌التحصیل کارشناسی علوم سیاسی و ساکن اردبیل، در گفت‌وگو با خبرنگار دانشجو می‌گوید: «پنج ساله که فارغ‌التحصیل شدم و هنوز نتونستم شغل مرتبط پیدا کنم. آزمون‌های استخدامی یکی‌یکی برگزار می‌شن ولی ظرفیت محدوده، شرکت‌های خصوصی هم یا استخدام ندارن یا حقوق خیلی پایینی میدن.اکثر دوستام یا رفتن تهران یا بیکارن»
این روایت، فقط یکی از صدها جوان اردبیلی است که با وجود تحصیلات دانشگاهی، جایی در بازار کار برای خود نمی‌یابد. شرایطی که نه تنها ناشی از رکود اقتصادی، بلکه نشانه‌ی بی‌توجهی به ظرفیت‌های بومی، فرصت‌سوزی مدیریتی و ناهماهنگی شدید بین آموزش و نیازهای واقعی بازار است.
در سال‌های گذشته، وعده‌های بسیاری از سوی مسئولان برای رفع بیکاری در اردبیل داده شده؛ از «جهش تولید» تا «رونق صنایع کوچک» و طرح‌های اشتغال‌زایی روستایی. اما واقعیت میدانی چیز دیگری را نشان می‌دهد: ادامه مهاجرت نخبگان، رکود شدید در سرمایه‌گذاری و ریزش اعتماد عمومی.
اگر این شعارها موثر بودند، اردبیل امروز نباید یکی از بدترین آمارهای بیکاری کشور را ثبت می‌کرد.
برای عبور از بحران اشتغال در اردبیل مجموعه‌ای از راهکارها مطرح شده است. در این میان، حمایت هدفمند از صنایع کوچک و متوسط با تکیه بر مزیت‌های بومی از جمله صنایع‌دستی، فرآوری محصولات کشاورزی، دامداری و گردشگری می‌تواند زمینه اشتغال در نقاط مختلف استان را فراهم کند.
یکی دیگر از اقدامات، احیای واحدهای صنعتی نیمه‌فعال و جذب سرمایه‌گذار برای کارخانه‌ها و کارگاه‌های تعطیل‌شده در شهرک‌های صنعتی است. ارائه بسته‌های حمایتی و تسهیل در دسترسی به منابع مالی می‌تواند به راه‌اندازی دوباره این واحدها کمک کند.
فعال‌سازی ظرفیت‌های مرزی و توسعه تجارت با جمهوری آذربایجان نیز به‌عنوان یک فرصت مهم اقتصادی مطرح است. ایجاد خوشه‌های تولیدی و خدماتی با رویکرد صادرات‌محور در مناطق مرزی می‌تواند به افزایش تولید و ارزآوری برای استان منجر شود.
بازنگری در نظام آموزش عالی و تمرکز بر مهارت‌آموزی، دیگر ضرورت مهم برای کاهش بیکاری به‌ویژه در میان جوانان تحصیل‌کرده است. دانشگاه‌ها باید آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کارآموزی عملی را متناسب با نیاز بازار کار گسترش دهند.
همچنین کاهش بروکراسی و ساده‌سازی فرآیندهای مرتبط با کارآفرینی، صدور مجوز و ثبت شرکت از جمله اقداماتی است که می‌تواند انگیزه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را در اردبیل افزایش دهد.
استان اردبیل با وجود موقعیت جغرافیایی مناسب، منابع طبیعی، ظرفیت‌های بالقوه گردشگری، نیروی انسانی جوان و دانشگاه‌های متعدد، پتانسیل تبدیل‌شدن به یکی از قطب‌های اقتصادی کشور را دارد. اما تا زمانی که برنامه‌ریزی‌ها از سطح شعار فراتر نرود و مدیران به آمارسازی‌های مقطعی دل ببندند، جوانان این استان همچنان پشت درهای بسته اشتغال باقی خواهند ماند.
امروز بیش از هر زمان دیگری، اردبیل نیازمند نگاهی علمی، منطقه‌محور و صادقانه به مسئله اشتغال است؛ نگاهی که به‌جای توجیه و وعده، بر عمل، پاسخ‌گویی و استفاده از ظرفیت‌های واقعی متمرکز باشد.
