روایتی از شرایط سخت محیط‌بانان پارک ملی توران / عمر یوزپلینگ ایرانی در معرض تهدید است + فیلم

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو_ علی کیمیایی، با گروهی از خبرنگاران و فعالان محیط زیست، راهی شاهرود شدم. مقصد پارک ملی توران بود؛ جایی که یوزپلنگ‌هایی در سایت‌های تکثیر نگهداری می‌شوند یوز‌هایی که اسیر نیستند، اما در جدال نفس‌گیر برای بقا گرفتارند.

وقتی به پارک رسیدیم، تیم‌مان به چند گروه کوچک تقسیم شد. هر گروه همراه با یکی از محیط‌بانان محلی، سوار بر خودرو‌های مخصوص شد و به سمت سایت‌های تکثیر حرکت کرد. تا رسیدن به سایت‌های تکثیر چند دقیقه‌ای فاصله بود، به همین دلیل تصمیم گرفتم از سکوت خودرو استفاده کنم و گفت‌وگویی کوتاه و صمیمانه با یکی از محیط‌بانان مهربان و گرم‌دل داشته باشم.

اهمیت پارک ملی توران

آقای یوسفی یکی از محیط بانان زحمت‌کش پارک ملی توران جمله‌ی خودش را با اهمیت این پارک ملی شروع کرد و گفت: ذخیره‌گاه توران در واقع تنها زیستگاه باقی‌مانده یوزپلنگ آسیایی در کشور است، و فعلاً تعداد بسیار کمی از این گونه نادر باقی مانده است. ما همه داریم تلاش می‌کنیم که این گونه از خطر انقراض نجات پیدا کنه؛ هدفمون اینه که بتونیم شرایطی فراهم کنیم تا یوز آسیایی احیا بشه و وضعیتش بهتر بشود.

یوسفی ادامه داد: البته چالش‌های زیادی وجود دارد، خشکسالی‌های مداوم، کمبود نیروی انسانی، و مشکلات دیگر.

تنوع زیستی توران

این محیط بان در ادامه به تنوع زیستی توران اشاره کرد و گفت: توران از نظر زیستگاهی واقعاً منطقه‌ی خاص و متنوعی هست. حیات‌وحش اینجا خیلی غنی است، به‌خصوص از نظر گونه‌های علف‌خوار. مثلاً ما اینجا آهو داریم، قوچ و میش، کل و بز، گورخر ایرانی و حتی خرگوش که بیشتر اینها طعمه‌های اصلی برای شکارچیان طبیعی هستند، مثل یوز یا کاراکال. آهو و خرگوش مخصوصاً، طعمه‌های مهم یوز هستند.

وی افزود: در کنار اینها، گونه‌های گوشت‌خوار هم داریم. گربه‌سان‌هایی مثل یوزپلنگ، پلنگ، کاراکال، گربه شنی و گربه وحشی اینجا دیده می‌شن. از خانواده‌ی سگ‌سانان هم، کفتار، گرگ، شغال و روباه داریم که توی زنجیره‌ی غذایی نقش مهمی دارند.

یوسفی ادامه داد: پرندگان هم بخش قابل توجهی از تنوع زیستی توران رو تشکیل می‌دهند. مثلاً زاغ بور و هوبره از پرنده‌های شاخص این منطقه هستند. البته این گونه‌ها در مناطق دیگه کشور هم دیده می‌شوند، ولی توران یکی از بهترین زیستگاه‌ها برای مشاهده‌ آن ها است. خیلی از توریست‌ها فقط برای دیدن همین پرنده‌ها به اینجا می‌آیند. از نظر خزندگان هم توران تنوع خوبی دارد. انواع مار‌های بیابانی، مار‌های سمی و غیرسمی، مارمولک‌ها و خزنده‌های دیگه توی منطقه زندگی می‌کنند.

این محیط بان خاطرنشان شد: پوشش گیاهی هم قابل توجهه. تنوع گیاهی در توران خوبه؛ البته متأسفانه خشکسالی‌های اخیر آسیب زیادی زده است. همین حالا که داریم صحبت می‌کنیم، خیلی از گونه‌های گیاهی از ریشه خشک شدند. دیگه خبری از اون تراکم و سرسبزی حتی محدودی که قبلاً توی بعضی فصل‌ها بود، نیست.

یوسفی یکی از محیط بانان پارک ملی توران در ادامه در مورد اولین تجربه مواجه خود با یوزپلنگ گفت: من تا حالا بیش از ۵۰ بار یوز دیدم، بیشترشون در حالت آزاد بودن. یکی از خاطره‌انگیزترین موارد مربوط به سال ۱۳۹۵ بود که یک مادر یوز با چهار توله بالغ دیده شد. این مشاهده خیلی خاص بود، چون معمولاً توله‌ها به صورت دوتایی یا سه‌تایی دیده می‌شن، ولی اون بار چهار توله بالغ همراه مادر بودن.

این محیط بان ادامه داد: در سال‌های بعد هم موارد مشابهی دیده شده، ولی اون بار برای من اولین تجربه دیدن یک مادر با چهار توله بود. در طول این سال‌ها، از یک توله تا پنج توله در گروه‌های مختلف دیدم، و مجموعاً بیش از ۵۰ بار یوز در منطقه مشاهده کردم.

وی افزود: در مورد اینکه الان چند یوز باقی مونده، واقعاً سؤال سختیه. نمی‌شه عدد دقیقی گفت. بعضی‌ها می‌گن بین ۲۰ تا ۳۰ قلاده، ولی این فقط یه تخمینه. چون توله‌ها بعد از بزرگ شدن ممکنه از منطقه خارج بشن و به زیستگاه‌های دیگه برن، که اونجا ممکنه آسیب ببینن یا دیگه برنگردن.

وی ادامه داد: با این حال، منطقه توران تنها زیستگاه زادآور و مولد یوز در ایرانه. یعنی یوز‌ها اینجا به دنیا میان، بزرگ می‌شن، و بعضی‌هاشون از منطقه خارج می‌شن. ولی توران همچنان زادآوره، چون هر سال توله‌های جدیدی دیده می‌شن. این نشونه‌ای از پویایی و زنده بودن چرخه زیستی یوزهمواجه با شکارچیان.

درگیری با شکارچیان غیرمجاز

در ادامه این محیط بان از تجربیات مواجه و درگیری با شکارچیان گفت: چندین بار سابقه مواجه با شکارچیان رو هم داشتم که سعی کردند کمین بزنند.

در حین گفت‌و‌گو، آرام‌آرام به مقصد نزدیک می‌شدیم، سایت تکثیر یوزها. با رسیدن به محل، ناچار شدیم گفت‌و‌گو را به پایان ببریم تا تمرکزمان را بر مشاهده محیط بگذاریم. برای داشتن دید بهتر نسبت به سایت‌های تکثیر، به سکوی مرتفع یکی از کیوسک‌های نگهبانی رفتیم. از آن‌جا چشم‌انداز وسیع‌تری داشتیم و توانستیم یوز‌ها را با وضوح بیشتری ببینیم؛ لحظه‌ای پر از هیجان و احترام به این موجودات باشکوه.

با وجود تمام محدودیت‌ها و حساسیت‌های بالای سایت‌های تکثیر یوزپلنگ آسیایی، که به‌درستی برای حفظ آرامش و امنیت این گونه‌ی در حال انقراض وضع شده‌اند، موفق شدیم در نهایت احترام و رعایت فاصله‌ای امن، تصاویری زیبا و تماشایی از این گربه‌سان باشکوه ثبت کنیم. لحظاتی که دیدن حرکات آرام، دقیق و غرورآمیز یوزها از پس لنز دوربین، نه فقط یک تجربه‌ی عکاسی، بلکه یک تماس عمیق با طبیعت بکر و ارزشمند توران بود. این تصاویر نه‌تنها سندی از حضور یکی از نادرترین گونه‌های جهان هستند، بلکه یادآور مسئولیت سنگینی‌اند که در قبال حفاظت از آن‌ها داریم.

درسالیان اخیر ۱۳ یوزپلنگ بر اثر تصادف در جاده میامی-عباس آباد کشته شدند

در روز بازدید از پارک ملی توران سعید یوسف پور مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان سمنان در نشست خبری گفت: در یک محدوده‌ی ۵۰ کیلومتری درسالیان اخیر ۱۳ یوزپلنگ را به علت تصادف از دست داده‌ایمامسال شروع فنس‌کشی رو آغاز کردیم، اما اعتبارات زیاد نیست. تلاش ما این است که کریدور عبور یوز ایمن بشودنگرانی زیادی داریم به این خاطر که توله‌هایی که به سن استقلال رسیدند به دنبال قلمرو جدید توران رو ترک کنند و احتمال تصادف جاده‌ای وجود دارد.

دربسیاری از تعطیلی‌ها به کمک همیاران محیط زیست از سراسر کشور و همکاران خودمان تلاش شده از تصادف جلوگیری بشوددر این جاده محدودیت سرعت ۹۰ کیلومتری وجود دارد، اما نمی‌توانیم تمام مردم را مجبور کنیم رعایت کنند.

کمبود نیروی انسانی یکی از مشکلات اصلی محیط زیست سمنان

یوسف پور در ادامه به شرایط نامناسب محیط بانان پارک ملی توران اشاره کرد و گفت: محیط زیست استان سمنان در بحث نیروی انسانی شرایط بحرانی دارد. با این شرایط قرار است از گونه یوز ایرانی که آخرین افرادش رو در جهان داریم حفاظت کنیم. شرایط فعلی جوابگوی حفاظت از یوز ایرانی نیست

یوسف پور ادامه داد: ۶ میلیون هکتار عرصه مناطق تاریخی و فعلی یوز ایرانی در کشور وجود دارد، که به لحاظ درصدی هم حساب کنیم کمترین نیروی محیط بان را دارد. بقای یوز آسیایی در گروی تامین مالی و تامین نیروی انسانی استاگر این اتفاق نیفتد در آینده‌ای نه چندان دور همان‌گونه که در یزد و زیستگاه‌های دیگر یوز را از دست دادیم، در استان سمنان هم این اتفاق میفتد.

کمبود نیروی محیط بانی چه چالش‌هایی را به وجود می‌آورد؟

کمبود نیروی انسانی محیط‌بانی در سمنان به خصوص پارک ملی توران یکی از مسائل جدی و تأثیرگذار بر حفظ و نگهداری این منطقه‌ی ارزشمند طبیعی است. پارک ملی توران، که به دلیل تنوع زیستی بالا و گونه‌های نادر جانوری مثل یوزپلنگ آسیایی شناخته می‌شود، نیازمند نظارت و حفاظت مستمر است.

از این رو کمبود نیروی انسانی می‌تواند عواقبی را در پی داشته باشد:

۱. افزایش شکار غیرمجاز و تخریب زیستگاه‌هابا کاهش تعداد محیط‌بان‌ها، نظارت کافی بر منطقه کاهش پیدا می‌کند و شکارچیان غیرمجاز راحت‌تر می‌توانند وارد منطقه شوند و به حیات وحش آسیب بزنند. همچنین تخریب زیستگاه‌ها به دلیل فعالیت‌های انسانی (مثل قطع درختان یا ساخت‌وساز غیرقانونی) بیشتر می‌شود.

۲. کاهش حفاظت از گونه‌های نادرگونه‌های حساس و در معرض خطر مثل یوزپلنگ آسیایی نیازمند مراقبت ویژه و پیگیری مداوم هستند. نبود نیرو‌های کافی باعث می‌شود فعالیت‌های حفاظتی، پایش جمعیت و ثبت داده‌های حیاتی مختل شود.

۳. افزایش تعارضات انسانی-طبیعی محیط‌بان‌ها نقش مهمی در مدیریت تعارضات بین مردم محلی و حیات وحش دارند. کمبود نیرو می‌تواند باعث شود این تعارضات بیشتر شده و امنیت مردم و جانوران به خطر بیفتد.

۴. کاهش آموزش و مشارکت جوامع محلی محیط‌بان‌ها علاوه بر حفاظت، در آموزش مردم محلی و جلب مشارکت آنها برای حفاظت از پارک نقش دارند. کمبود نیرو باعث کاهش این ارتباطات و حمایت مردمی می‌شود.

۵. خستگی و فرسودگی محیط‌ بانان فعلی وقتی تعداد محیط‌بان‌ها کم باشد، افراد حاضر مجبورند بیش از حد کار کنند که باعث کاهش کیفیت عملکرد، خستگی و حتی ترک شغل می‌شود.در نهایت، کمبود نیروی انسانی محیط‌بانی تهدیدی جدی برای پایداری و حفاظت از پارک ملی توران است و نیازمند توجه ویژه مسئولان و تأمین منابع مالی و انسانی مناسب است.با پارک ملی توران بیشتر آشنا شویدپارک ملی توران به عنوان یکی از مناطق حفاظت شده و با اهمیت زیست محیطی در ایران شناخته می‌شود. این منطقه به خصوص به عنوان یکی از زیستگاه‌های اصلی یوزپلنگ آسیایی (یوزپلنگ ایرانی) اهمیت ویژه‌ای دارد.

با پارک ملی توران بیشتر آشنا شوید

پارک ملی توران به عنوان یکی از مناطق حفاظت شده و با اهمیت زیست محیطی در ایران شناخته می‌شود. این منطقه به خصوص به عنوان یکی از زیستگاه‌های اصلی یوزپلنگ آسیایی (یوزپلنگ ایرانی) اهمیت ویژه‌ای دارد. حفظ و حراست از این زیستگاه و گونه‌های نادر آن نیازمند حضور مستمر و موثر نیروی محیط بان است. متاسفانه درسال‌های اخیر کمبود نیروی محیط بان، شرایط نامناسب حفاظتی و برخی چالش‌های زیستی و انسانی، تهدیدات جدی برای بقای یوزپلنگ‌ها و سایر گونه‌های منطقه ایجاد کرده است. در حال حاضر 20 یوز شناسنامه دار در این منطقه حضور دارند و همچنین 6 یوز هم در سایت های تکثیر هستند.

پارک ملی توران در استان سمنان، یکی از زیستگاه‌های نادر و بسیار حساس یوزپلنگ آسیایی است. این منطقه علاوه بر یوزپلنگ، میزبان گونه‌های متعددی از جانوران و گیاهان بومی است که اکوسیستم منحصر به فردی را شکل داده‌اند. حفاظت از این پارک، حفظ تنوع زیستی کشور و همچنین حفظ یکی از نادرترین گربه‌سانان جهان یعنی یوزپلنگ را به همراه دارد.

پارک ملی توران یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های طبیعی ایران است که به دلیل تنوع بالای گونه‌های گیاهی و جانوری، به ویژه وجود گونه‌های نادر و در معرض انقراض مانند یوزپلنگ آسیایی، جایگاهی ویژه در حفظ تنوع زیستی کشور دارد. این پارک نه‌تنها محیطی حیاتی برای حفاظت از حیات وحش است، بلکه نقش مهمی در تعادل اکوسیستم‌های منطقه ایفا می‌کند.

 با این حال، کمبود نیروی محیط‌بانی و محدودیت منابع حفاظتی، این سرمایه طبیعی ارزشمند را در معرض تهدید قرار داده است. عدم رسیدگی کافی می‌تواند منجر به افزایش شکار غیرمجاز، تخریب زیستگاه‌ها و کاهش جمعیت گونه‌های حساس شود که پیامد‌های جبران‌ناپذیری برای اکوسیستم و جامعه محلی دارد.

 بنابراین، توجه و سرمایه‌گذاری بیشتر در تامین نیروی انسانی محیط‌بانی، تجهیزات و آموزش‌های مرتبط ضروری است تا بتوان از این میراث طبیعی به‌خوبی حفاظت کرد و آینده‌ای پایدار برای پارک ملی توران و گونه‌های آن تضمین نمود. بدون حمایت قوی و مستمر، این ذخیره‌گاه طبیعی ارزشمند ممکن است به سرعت آسیب ببیند و از بین بروند.

حفظ و حراست از این زیستگاه و گونه‌های نادر آن نیازمند حضور مستمر و موثر نیروی محیط بان است. متاسفانه درسال‌های اخیر کمبود نیروی محیط بان، شرایط نامناسب حفاظتی و برخی چالش‌های زیستی و انسانی، تهدیدات جدی برای بقای یوزپلنگ‌ها و سایر گونه‌های منطقه ایجاد کرده است. پلاتو خودماهمیت پارک ملی توران و یوزپلنگ آسیاییپارک ملی توران در استان سمنان، یکی از زیستگاه‌های نادر و بسیار حساس یوزپلنگ آسیایی است. این منطقه علاوه بر یوزپلنگ، میزبان گونه‌های متعددی از جانوران و گیاهان بومی است که اکوسیستم منحصر به فردی را شکل داده‌اند.

حفاظت از این پارک، حفظ تنوع زیستی کشور و همچنین حفظ یکی از نادرترین گربه‌سانان جهان یعنی یوزپلنگ را به همراه دارد. پارک ملی توران یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های طبیعی ایران است که به دلیل تنوع بالای گونه‌های گیاهی و جانوری، به ویژه وجود گونه‌های نادر و در معرض انقراض مانند یوزپلنگ آسیایی، جایگاهی ویژه در حفظ تنوع زیستی کشور دارد. این پارک نه‌تنها محیطی حیاتی برای حفاظت از حیات وحش است، بلکه نقش مهمی در تعادل اکوسیستم‌های منطقه ایفا می‌کند. با این حال، کمبود نیروی محیط‌بانی و محدودیت منابع حفاظتی، این سرمایه طبیعی ارزشمند را در معرض تهدید قرار داده است. 

عدم رسیدگی کافی می‌تواند منجر به افزایش شکار غیرمجاز، تخریب زیستگاه‌ها و کاهش جمعیت گونه‌های حساس شود که پیامد‌های جبران‌ناپذیری برای اکوسیستم و جامعه محلی دارد. بنابراین، توجه و سرمایه‌گذاری بیشتر در تامین نیروی انسانی محیط‌بانی، تجهیزات و آموزش‌های مرتبط ضروری است تا بتوان از این میراث طبیعی به‌خوبی حفاظت کرد و آینده‌ای پایدار برای پارک ملی توران و گونه‌های آن تضمین نمود. بدون حمایت قوی و مستمر، این ذخیره‌گاه طبیعی ارزشمند ممکن است به سرعت آسیب ببیند و از بین برود.