استرس مزمن زیرساخت سلامت را تخریب می‌کند / نقش تغذیه و ورزش در تقویت سیستم ایمنی
دکتر محمدعلی ایزدی، متخصص تغذیه و فیزیولوژیست ورزش، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری دانشجو با تأکید بر اینکه استرس در صورت کنترل‌شده بودن می‌تواند حتی نقش مثبتی در آماده‌سازی بدن برای شرایط بحرانی ایفا کند، اظهار داشت:
«وقتی استرس به شکل مزمن ادامه می‌یابد، هورمون کورتیزول که در ابتدا یک ابزار دفاعی بدن است، به عامل تخریب‌کننده تبدیل می‌شود. ماندگاری طولانی کورتیزول تعادل سیستم ایمنی را بر هم می‌زند، التهاب‌های خاموش را تشدید می‌کند و توان بدن در مقابله با ویروس‌ها و باکتری‌ها را کاهش می‌دهد. این همان نقطه‌ای است که استرس بی‌صدا و تدریجی، زیرساخت سلامت را تضعیف می‌کند.»
ایزدی با اشاره به نقش تغذیه صحیح در ارتقای سیستم ایمنی افزود:
«تغذیه در واقع خط مقدم دفاعی بدن است. با انتخاب درست مواد غذایی، می‌توان از کاهش عملکرد سیستم ایمنی جلوگیری کرد و روند بازسازی آن را سرعت بخشید. ویتامین C، ویتامین D، روی و اسید‌های چرب امگا-۳ از عناصر کلیدی برای فعالیت سلول‌های ایمنی هستند. اما مهم‌تر از همه، تعادل و تنوع غذایی است؛ چراکه مصرف افراطی مکمل‌ها بدون پایش علمی، نه‌تنها سودی ندارد بلکه می‌تواند به برهم‌خوردن تعادل متابولیک منجر شود. بهترین منبع تغذیه، غذای کامل، طبیعی و متنوع است.»
او درباره تغییرات رفتاری ناشی از استرس توضیح داد:
«مغز در زمان فشار روانی به دنبال پاداش سریع است و قند‌ها و چربی‌های ناسالم دقیقاً همین احساس آرامش لحظه‌ای را ایجاد می‌کنند؛ رفتاری که ما آن را "خوردن احساسی" می‌نامیم. اما این آرامش کوتاه‌مدت، بهای سنگینی دارد: افزایش التهاب، نوسان قند خون، اختلال خواب و حتی تضعیف ایمنی. در مقابل، انتخاب‌های سالم مثل مغزها، میوه‌های تازه، سبزیجات رنگی یا حتی یک تکه شکلات تلخ باکیفیت می‌تواند هم نیاز روانی فرد را پاسخ دهد و هم بدن را تقویت کند.»
این متخصص تغذیه و فیزیولوژیست ورزش، ورزش منظم را یکی از مؤثرترین روش‌های کاهش استرس و تقویت ایمنی دانست و گفت:
«فعالیت بدنی باعث افزایش جریان خون، بهبود اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها و فعال شدن هورمون‌های ضدالتهاب می‌شود. حتی یک پیاده‌روی روزانه ۳۰ دقیقه‌ای تغییر محسوسی در بدن ایجاد می‌کند. البته تمرینات سنگین و بدون ریکاوری کافی می‌تواند اثر معکوس داشته باشد.»
ایزدی در ادامه، چهار راهکار کلیدی برای مدیریت استرس و تقویت سیستم ایمنی ارائه داد:
۱. تغذیه متنوع و رنگین‌کمان غذایی: استفاده روزانه از میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ برای تأمین آنتی‌اکسیدان‌ها.
۲. مصرف آب کافی: کم‌آبی حتی در سطح خفیف، یک استرس فیزیولوژیک ایجاد می‌کند و ایمنی را کاهش می‌دهد.
۳. وعده‌های کوچک و منظم: نوسان شدید قند خون می‌تواند به بی‌ثباتی عملکرد سیستم ایمنی منجر شود.
۴. فعالیت بدنی روزانه: حتی حرکات ساده در خانه یا محیط کار، بدن را در وضعیت فعال نگه می‌دارد.
وی در پایان خاطرنشان کرد:
«در دنیایی که استرس بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره شده است، تنها با انتخاب‌های آگاهانه در تغذیه، فعالیت بدنی و آرام‌سازی ذهن می‌توانیم بدن را به بهترین نسخه دفاعی خود برسانیم.»
