معمای اقتصادی ایران: دو معادله و سه مجهول
اقتصاد ایران را می‌توان به یک دستگاه معادلات تشبیه کرد که تعداد مجهول‌هایش از تعداد معادلاتش بیشتر است. در چنین دستگاهی، هیچ راه‌حل یگانه و پایداری وجود ندارد؛ بلکه هر پاسخ موقتی است و به تناقضی تازه می‌انجامد. این استعاره صرفا ریاضی نیست، بلکه توصیفی از وضعیتی است که در آن دولت، بازار و جامعه هریک معادلات خود را دارند، بی‌آنکه چارچوب نهادی لازم برای حل‌وفصل این تضادها وجود داشته باشد.
علی صادقی‌همدانی، اقتصاددان: اقتصاد ایران را می‌توان به یک دستگاه معادلات تشبیه کرد که تعداد مجهول‌هایش از تعداد معادلاتش بیشتر است. در چنین دستگاهی، هیچ راه‌حل یگانه و پایداری وجود ندارد؛ بلکه هر پاسخ موقتی است و به تناقضی تازه می‌انجامد. این استعاره صرفا ریاضی نیست، بلکه توصیفی از وضعیتی است که در آن دولت، بازار و جامعه هریک معادلات خود را دارند، بی‌آنکه چارچوب نهادی لازم برای حل‌وفصل این تضادها وجود داشته باشد.
گزاره اول، معادله منابع و مصارف دولت: دولت با کسری بودجه مزمن روبه‌روست. درآمدها عمدتا نفتی و ناپایدارند، در‌حالی‌که هزینه‌ها ساختاری و فزاینده‌اند. معادله‌ای ساده به نظر می‌آید: افزایش درآمد یا کاهش هزینه. اما در عمل، این معادله با مجهول نخست یعنی ضعف شفافیت مالی و نهادی روبه‌روست؛ دولت نه ابزار کارآمدی برای بازتوزیع دارد و نه نظام مالیاتی پاسخ‌گو.
