به‌ گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو؛ فاطمه پارسایی، دولت براساس قوانین متعددی از جمله اصل (۲۱) قانون اساسی و ماده‌های (۷۹) و (۸۰) برنامه هفتم توسعه جمهوری اسلامی ایران تا مواد مختلفی از قوانین تسهیل ازدواج و جوانی جمعیت موظف است که زمینه تشکیل خانواده و تسهیل ازدواج را فراهم آورد، و باید به طور جدی در حل مشکلات و موانع اقتصادی و فرهنگی اقدام نماید.

اگرچه در سال‌های گذشته به‌منظور تشویق جوانان به ازدواج مشوق‌های نظیر وام ازدواج، امتیاز در جذب و استخدام متاهلین، تسهیلاتی جهت تامین مسکن و... مطرح گردیده‌است، اما آمار و ارقام موجود از شمار ازدواج‌های ثبت شده در طی سال‌های اخیر در کنار جمعیت مجردین جامعه، نشان از شکست این اقدامات و وضعیت نگران کننده جوانان کشور دارد.

بر اساس گزارش سازمان ثبت احوال کشور، شمار ازدواج‌های ثبت‌شده از حدود ۷۹۵ هزار مورد در سال ۱۳۹۲ به ۴۸۱ هزار و ۳۹۵ مورد در سال ۱۴۰۲ کاهش یافته است، در واقع کاهشی نزدیک به ۴۰ درصد اتفاق افتاده که این روند نزولی در سال ۱۴۰۳ نیز ادامه داشته و بر اساس اظهارات خرداد ماه سال جاری مرضیه وحید دستجردی، دبیر ستاد ملی جمعیت، در مقایسه با سال گذشته شاهد کاهش ۳ درصدی آمار ازدواج بوده‌ایم. به‌طوری که در سال ۱۴۰۳، تنها ۴۷۰ هزار ازدواج ثبت شده است.

از سویی دیگر طبق تازه‌ترین آمار مطرح شده توسط معاونت امور جوانان وزارت ورزش و جوانان در شهریورماه سال جاری، ۱۴ درصد زنان و ۴ درصد مردان بالای ۴۵ سال هرگز ازدواج نکرده‌اند. به گفته وی در گروه سنی زیر ۴۵ سال نیز حدود ۵/۹ میلیون مرد و ۵/۷ میلیون زن هرگز ازدواج نکرده‌اند که حدود ۱۷ میلیون از جمعیت کشور را شامل می‌شوند.

درواقع با کاهش شمار ازدواج در سال‌های اخیر که زنگ خطری جدی برای آینده جمعیتی، اجتماعی و فرهنگی کشور به‌شمار می‌آید، با خیل عظیم جوانانی مواجه هستیم که با وجود اینکه در سنین ازدواج هستند، اما به دلایل مختلفی تصمیم به ازدواج نگرفته‌اند و این موضوع با افزایش آمار تجرد قطعی، کاهش نرخ باروری و پیری جمعیت و... همراه است.

نکته جالب توجه این است که آمار ۱۷ میلیونی از جوانان مجرد در سنین ازدواج، توسط معاونت وزارت‌خانه‌ای مطرح گردیده‌است که در ساختار حکمرانی فعلی کشور، دستگاه اصلی متولی امور جوانان است، و با توجه به اینکه این معاونت در وزارت ورزش و جوانان از بودجه تا اقدامات، عمدتا تحت الشعاع و زیرسایه‌ی سنگین بخش ورزشی این وزارت‌خانه قراردارد، بیش از پیش نقش آفرینی و کارآمدی آن باید در امور جوانان و به‌ویژه امر ازدواج مورد توجه و بازنگری قرارگیرد.

وقتی تنها ۵ درصد از بودجه وزارتخانه به معاونت جوانان می‌رسد

مجموع اعتبارات وزارت ورزش و جوانان با احتساب ردیف‌های متفرقه انتقال نیافته در بودجه سال ۱۴۰۴ حدود ۲۵ هزار میلیارد تومان است که از کل اعتبارات اختصاص یافته، تقریبا ۱۳۰۰ میلیارد فقط به امور جوانان تعلق دارد که این میزان صرفا ۰۵/۵ درصد از کل اعتبارات این وزارتخانه است.

این درحالی است که چنین اعتبار ناچیزی، به‌موضوعات گسترده و مهم ازدواج، اوقات فراغت جوانان، هویت ملی، دینی، مشارکت‌های داوطلبانه و اشتغال پذیری جوانان اختصاص یافته است.

از سویی دیگر نکته قابل توجه این است که اعتبارات در نظر گرفته شده برای برنامه ((حمایت از توسعه ورزش قهرمانی)) که بخش کوچکی از جامعه جوان کشور را به خود اختصاص می‌دهد بیش از دو برابر کل اعتبار در نظر گرفته شده برای بخش جوانان با موضوعات مهمی همچون ازدواج و اشتغال است که همین مثال به تنهایی موید خوبی است که نشان از بی اهمیتی معاونت مهم جوانان در این وزارتخانه دارد و گواهی بر مغفول ماندن امور مهم جوانان در وزارتی است که تنها اسم جوانان را یدک می‌کشد و سهمی در حقیقت ندارد.

اهدافی که در جامعه نتوانستند جامه عمل بپوشند

مطابق بخشی از ماده ۳ قانون اهداف، وظایف و اختیارات وزارت ورزش و جوانان که به بررسی اهداف این وزارتخانه در حوزه جوانان پرداخته‌است، به مواردی نظیر ارتقای هویت دینی-انقلابی و ملی جوانان، بهبود و اصلاح سبک زندگی جوانان منطبق بر ارزش‌های اسلامی- ایرانی و اتخاذ سیاست‌های حمایتی در جهت اشتغال و ازدواج جوانان اشاره داشته‌است.

اهدافی که در طی سال‌های گذشته یا اصلا به‌طورجدی دنبال نشده‌اند و اگر هم حتی اقداماتی صورت گرفته‌است، از ظرفیت و کفایت لازم برخوردار نبوده چراکه اگر چنین بود باید، تاثیر چشمگیری بر روی آمار ازدواج جامعه در چند سال اخیر مشاهده می‌شد.

اگرچه بی‌شک نقش عوامل اقتصادی در کاهش شمار ازدواج در جامعه ما غیرقابل کتمان است، اما سهم عوامل و تحولات فرهنگی و اجتماعی در جوانان را نمی‌توان هرگز نادیده گرفت.

چراکه اگر متناسب با اهداف تعریف شده به‌منظور ارتقای هویت دینی و ملی، برنامه‌هایی جامع، چندجانبه و تخصصی ترسیم و پیگیری شده بود و ترویج و اصلاح سبک زندگی مطابق ارزش‌های یادشده در دستور کار قرار می‌گرفت، حال شاهد جمعیت کم تری از جوانان بودیم که با نگاه آرمانی به مسئله ازدواج، مصرف‌گرایی، اختلاف برسر مهریه‌های سنگین، تهیه جهیزیه‌هایی بیش‌ازحد توان و مراسمات و تشریفاتی غیر واقع بینانه و... سال‌های جوانی خود را از دست می‌دهند

نارسایی در معاونت امور جوانان نیاز به احیای جدی و تخصصی دارد

از مهم‌ترین وظایف مطرح شده برای این وزارت‌خانه در زمینه جوانان می‌توان به ساماندهی امور جوانان با مشارکت دستگاه‌های مرتبط و پیگیری نظارت بر اجرای آن، پایش و پژوهش‌های مستمر وضعیت امور جوانان براساس شاخص‌های مصوب مراجع ذی ربط اشاره داشت.

اگرچه درسال‌های اخیر معاونت امورجوانان به زعم خود گزارشاتی را در زمینه اقدامات صورت گرفته ارائه داده است، اما کارآمدی و اثر بخشی آنها زمانی معلوم خواهد بود که کاهش نرخ ازدواج و افزایش آمار تجرد قطعی در جامعه روندی معکوس در پیش بگیرد.

این معاونت به‌عنوان مسئول هماهنگی و شفاف‌سازی نقش دستگاه‌های مختلف، باید تقسیم کار ملی و دستگاهی را انجام دهد؛ و برای دستیابی به یک سیستم کارآمد، باید موضوعات کلیدی در حوزه جوانان، مشخص و نقش دستگاه‌های مختلف در این حوزه به‌طور شفاف تعیین شود.

این درحالی است که یکی از مهم‌ترین مواردی که همچنان مورد غفلت قرار می‌گیرد، مسئله شناسی جوانان و عدم شناخت دقیق از مسائل و نیاز‌های جوانان امروز است، در واقع فقدان شناسایی درست مسئله با سیاست گذاری و برنامه ریزی نامتناسب با نیاز جامعه همراه خواهد بود که ماه عسل آن وضعیت نگران کننده جوانان کشور است.

با توجه به متعدد بودن سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مربوط به امور جوانان و فرابخشی بودن این حوزه و به منظور جلوگیری از موازی کاری‌ها وایجاد هم راستایی در سیاست گذاری‌ها، معاونت امور جوانان باید به طور جدی و تخصصی با انجام پایش و ارزیابی مستمر وظیفه ساماندهی امور جوانان را دنبال کرده و به‌عنوان یک نهاد هماهنگ‌کننده که برنامه‌ریزی، نظارت و راهبری را بر عهده دارد، مشارکت دیگر دستگاه‌های مسئول را در این حوزه را نیز تضمین‌کند.

همچنین از دولت چهاردهم نیز انتظار می‌رود ضمن بازبینی جدی و افزایش درصد بودجه اختصاص یافته شده به معاونت امور جوانان در سال جدید، در برنامه بودجه سال ۱۴۰۵ به‌جای اشاره کلی به برنامه‌ها و صرفا براساس قانون اهداف، وظایف و اختیارات این وزات‌خانه، به بیان دقیق‌تر و قابل ارزیابی‌تری بپردازد.