زمینه‌ها و موانع توسعه تشکل‌ها و افزایش مشارکت اجتماعی

از اینکه گنجاندن مناسبتی در تقویم رسمی کشور چه اثری در شناسایی و توسعه موضوع دارد، اطلاعات دقیقی در دست نیست، اما وجود چند کلمه بر روی برگ‌های تقویم ما را وامی‌دارند تا درنگی در این مفاهیم داشته باشیم.

از اینکه گنجاندن مناسبتی در تقویم رسمی کشور چه اثری در شناسایی و توسعه موضوع دارد، اطلاعات دقیقی در دست نیست، اما وجود چند کلمه بر روی برگ‌های تقویم ما را وامی‌دارند تا درنگی در این مفاهیم داشته باشیم. چند سالی می‌شود که روز 22 اَمردادماه به «روز تشکل‌ها و مشارکت اجتماعی» نام‌گذاری شده است. آنچه در نگاه اول به ذهن متبادر می‌شود، مشارکت داوطلبانه و غیرانتفاعی شهروندان در عرصه‌های مختلف است.

این حق در ماده 20 «اعلامیه جهانی حقوق بشر» در سال 1948 میلادی به رسمیت شناخته شده است: «1. هرکس حق دارد که از آزادی انجمن‌ها و مجامع مسالمت آمیز برخوردار باشد؛ 2. هیچ‌کس را نمی‌توان به عضویت در جمعیتی اجبار کرد». مجلس شورای ملی با تصویب «میثاق حقوق مدنی/سیاسی» در سال 1354 به این موضوع رسمیت داد. در بند نخست ماده 22 این میثاق می‌خوانیم: «هر‌کس حق اجتماع آزادانه با دیگران دارد، از‌جمله حق تشکل سندیکا و الحاق به آن برای حمایت از منافع خود». پس از انقلاب اسلامی، اصل بیست‌وششم قانون اساسی به این مهم پرداخت: «احزاب، جمعیت‌‌ها، انجمن‌‌های سیاسی و صنفی و انجمن‌‌های اسلامی یا اقلیت‌های دینی شناخته‌‌شده آزادند، مشروط به اینکه اصول استقلال، آزادی، وحدت ملی، موازین اسلامی و اساس جمهوری اسلامی را نقض نکنند. هیچ‌‌کس را نمی‌‌توان از شرکت در آنها منع کرد یا به شرکت در یکی از آنها مجبور ساخت». در ادامه نیم‌نگاهی داریم به قوانین عادی و وضع موجود در زمینه مشارکت و تشکل‌ها در زمینه‌های مختلف.