روایتی از صف‌های طولانی وام ازدواج و فرزندآوری در لرستان
به گزارش خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، در حالی که سیاست‌های کلان کشور بر حمایت از ازدواج جوانان و افزایش نرخ فرزندآوری تأکید دارند، در استان لرستان این سیاست‌ها پشت سد‌های بوروکراسی و صف‌های طولانی بانکی گیر کرده‌اند. جوانان لرستانی ماه‌هاست در انتظار دریافت وام‌های ازدواج و فرزندآوری هستند؛ تسهیلاتی که قرار بود گره‌گشا باشند، اما حالا خود به گره‌ای کور در آغاز زندگی آنها تبدیل شده‌اند. این وضعیت نه‌تنها یک معضل استانی، بلکه نمونه‌ای از یک چالش ملی است که می‌تواند سیاست‌های افزایش جمعیت را با مشکل جدی مواجه کند.
فاصله بزرگ میان وعده‌ها و واقعیت
بر اساس گفته‌های طالب یاسمی، سرپرست شورای هماهنگی بانک‌های لرستان در نشست خبری تیرماه امسال، تا اواسط سال جاری بیش از ۱۳ هزار نفر متقاضی وام ازدواج در نوبت دریافت این تسهیلات قرار داشته‌اند. این در حالی است که از ابتدای سال تاکنون تنها ۵،۸۹۶ فقره تسهیلات ازدواج به ارزش ۱،۹۹۰ میلیارد تومان در کل استان پرداخت شده است.
این شکاف بزرگ بین تقاضا و پرداخت، نشان می‌دهد که صف انتظار هر روز طولانی‌تر می‌شود و جوانان را در مسیری دشوار قرار می‌دهد. علاوه بر این، رشد قیمت‌ها و تورم افسارگسیخته باعث شده تا حتی دریافت وام نیز نتواند پاسخگوی بخش عمده‌ای از نیاز‌های اولیه زندگی باشد. کارشناسان اقتصادی معتقدند که این تأخیر در پرداخت تسهیلات می‌تواند انگیزه ازدواج در میان جوانان را کاهش دهد و هدف سیاست‌های جوانی جمعیت را تحت تأثیر قرار دهد.
روایت رنج و انتظار: جوانانی که در صف مانده‌اند
وقتی به سراغ جوانان می‌رویم، روایت‌ها همه شبیه به هم هستند؛ از انتظار، ناامیدی و فشار اقتصادی می‌گویند. علی، ۲۶ ساله، اهل خرم‌آباد، که بیش از شش ماه است در انتظار وام ازدواج خود است، با ناامیدی گفت: مراسم عقد ما در اسفند سال گذشته برگزار شد. قرار بود با این وام بخش بزرگی از هزینه‌های عروسی و تهیه جهیزیه را تأمین کنیم.
اما هر بار که به بانک مراجعه می‌کنیم، با جمله‌ی فعلاً بودجه نداریم روبهرو می‌شویم. در این مدت، قیمت هر چیزی چند برابر شده و حالا حتی با دریافت وام هم نمی‌توانیم مثل قبل خرید کنیم. این تأخیر، شادی ما را به نگرانی تبدیل کرده است.
تأخیر در پرداخت وام‌های فرزندآوری نیز به همین اندازه دغدغه‌ساز شده است. خانم اکبری، مادری جوان با یک فرزند یک‌ساله، گفت: بعد از تولد فرزندم، برای تأمین بخشی از هزینه‌ها درخواست وام فرزندآوری دادم. مدارکم کامل بود، اما برای پیدا کردن ضامن با مشکلات زیادی روبهرو شدم و بعد از آن هم در صف انتظار بانک گیر کردم. الان هفت ماه از درخواست من می‌گذرد و هنوز هیچ خبری نیست. هزینه‌های پوشک و شیرخشک سر به فلک کشیده و ما به شدت به این پول نیاز داریم.
این روایت‌ها نشان می‌دهد که تأخیر بانکی فراتر از یک عدد و آمار، به رنج واقعی خانواده‌ها تبدیل شده است. روان‌شناسان خانواده معتقدند که چنین مشکلاتی می‌تواند فشار روانی و استرس را در میان زوج‌های جوان افزایش دهد و حتی باعث تأخیر در تصمیم‌گیری‌های مهم زندگی شود.
صدای اعتراض مسئولان لرستان
عملکرد کند برخی بانک‌ها در پرداخت این تسهیلات، صدای اعتراض مسئولان ارشد استان را هم درآورده است.
حجت‌الاسلام سید احمدرضا شاهرخی، نماینده ولی فقیه در استان لرستان، در خطبه‌های نماز جمعه اخیر از این وضعیت به شدت انتقاد کرد و گفت: بار وام ازدواج، جوانی جمعیت و ودیعه مسکن تنها روی دوش سه یا چهار بانک است. مدیرکل اقتصاد و دارایی و معاون اقتصادی استانداری باید همه بانک‌های دولتی و خصوصی را جمع کنند و آنها را موظف به پرداخت این تسهیلات کنند. ما ۱۱ هزار نفر در انتظار دریافت این تسهیلات در استان داریم و با ادامه این راه و روش، به نتیجه‌ای نمی‌رسیم.
همچنین، فرهاد دیناروند، مدیرکل ورزش و جوانان لرستان، در نشست گفتمان رسانه‌ای ازدواج و جوانی جمعیت عملکرد برخی بانک‌ها را نامناسب دانست و گفت: برخی بانک‌های استان با وجود داشتن اعتبار کافی، تسهیلات ازدواج و فرزندآوری را به جوانان پرداخت نمی‌کنند که این مسئله موجب افزایش صف انتظار متقاضیان شده است. هرچند مبلغ این وام‌ها چندان بالا نیست، اما همین مبلغ می‌تواند بخشی از مشکلات اولیه زندگی جوانان را برطرف کند.
عملکرد متفاوت بانک‌ها
گزارش شورای هماهنگی بانک‌های لرستان نشان می‌دهد که عملکرد بانک‌ها یکسان نیست.بانک ملی با پرداخت ۱،۳۳۵ فقره وام، بیشترین سهم را در بین بانک‌ها داشته است. پس از آن، بانک‌های تجارت با ۵۱۳ فقره، سپه با ۵۲۲ فقره و رفاه با ۳۷۲ فقره در رده‌های بعدی قرار دارند.
در مقابل، عملکرد بانک‌های خصوصی بسیار ضعیف ارزیابی می‌شود. مجموع ۱۳ بانک خصوصی تنها ۳۱۷ فقره وام ازدواج در سه‌ماهه اول سال پرداخت کرده‌اند. در حوزه تسهیلات فرزندآوری نیز، بانک ایران‌زمین فقط ۲ فقره و یک بانک خصوصی دیگر تنها ۳ فقره وام پرداخت کرده‌اند.
این آمار نشان می‌دهد که در حالی که منابع و بودجه کافی وجود دارد، ضعف مدیریت، کندی فرایند‌ها و پیچیدگی‌های اداری باعث طولانی شدن صف‌های انتظار شده است. تحلیلگران می‌گویند، اگر این مشکلات برطرف نشود، تحقق اهداف سیاست‌های جوانی جمعیت و رشد ازدواج در کشور با چالش جدی مواجه خواهد شد.
نیاز به بازنگری و اقدام فوری
واقعیت این است که تسهیلات ازدواج و فرزندآوری نباید تنها یک وعده روی کاغذ باشند، بلکه باید به موقع و به شکل مؤثر در اختیار جوانان قرار گیرند. اصلاح فرایند‌های بانکی، شفافیت در اعلام زمان پرداخت و افزایش همکاری میان بانک‌ها و نهاد‌های دولتی می‌تواند گره‌ای که بر سر راه جوانان لرستان افتاده است را باز کند.
جوانان و خانواده‌ها انتظار دارند که وعده‌های دولتی به واقعیت تبدیل شود و مسیر زندگی مشترک آنها با تأخیر و ناامیدی روبهرو نشود. در غیر این صورت، پیامد‌های اقتصادی، اجتماعی و روانی این تأخیر‌ها می‌تواند اثرات منفی بلندمدتی بر نسل جوان و سیاست‌های کلان جمعیتی کشور داشته باشد.
