توافق امنیتی یا تقدیم سوریه به رژیم صهیونیستی؟ / اسرائیل از دمشق چه می‌خواهد؟
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو؛ مذاکرات بین سوریه و رژیم اسرائیل با شتابی قابل توجه در حال پیشروی است. «تام باراک» فرستاده ویژه آمریکا به سوریه، فشار زیادی برای دستیابی به توافق تا پیش از آغاز نشست هشتادم مجمع عمومی سازمان ملل در ۲۳ سپتامبر در نیویورک اعمال می‌کند.
رئیس‌جمهور خودخوانده سوریه، ابو محمد الجولانی، اعلام کرده است که احتمال امضای توافق با اسرائیل در جریان حضورش در آمریکا وجود دارد و گفته: «ما بسیار به دستیابی به توافق با اسرائیل، با میانجی‌گری آمریکا، نزدیک هستیم.»
وی تأکید کرده که این توافق شبیه توافق «جدایی نیروها» در سال ۱۹۷۴ خواهد بود و به معنای عادی‌سازی روابط یا پیوستن سوریه به پیمان‌های ابراهیم نیست. با این حال، وزارت خارجه سوریه اعلام کرده که این توافق، که قرار است در ماه سپتامبر امضا شود، بخشی از مجموعه‌ای از توافقات پیاپی با اسرائیل خواهد بود که تا پایان سال ۲۰۲۵ نهایی می‌شود.
مذاکرات زیر آتش
پس از سقوط نظام بشار اسد در ۸ دسامبر ۲۰۲۴، تحولات امنیتی و میدانی گسترده‌ای در جبهه سوریه و اسرائیل رخ داد.
دولت بنیامین نتانیاهو از فروپاشی ارتش سوریه بهره برد و اعلام کرد که توافق جدایی نیروها سال ۱۹۷۴ دیگر اعتبار ندارد چون یکی از طرفین دیگر توان اجرای مفاد آن را ندارد. سپس اسرائیل وارد منطقه حائل در جولان (به وسعت ۲۳۵ کیلومتر مربع) شد که طبق توافق ایجاد شده بود و آن را اشغال کرد. همچنین نفوذ خود را در خاک سوریه به حدود ۶۰۰ کیلومتر مربع گسترش داد.
اسرائیل همچنین یک کمپین هوایی گسترده علیه ارتش سوریه انجام داد و بخش زیادی از تسلیحات و تجهیزات نظامی آن را نابود کرد.
در ژوئیه ۲۰۲۵، حتی حملات هوایی اسرائیل به اطراف کاخ ریاست‌جمهوری هم‌زمان با ناآرامی‌ها در استان سویدا در دمشق رسید.
توافق امنیتی پیشنهادی رژیم اسرائیل
با این تحولات، دولت ترامپ مذاکرات مستقیمی بین سوریه و رژیم اسرائیل را با هدف وارد کردن سوریه به چارچوب «توافق ابراهیم» آغاز کرد. این مذاکرات در باکو، پاریس و لندن برگزار شدند. ترامپ در دیدار ۱۴ مه ۲۰۲۵ با ابو محمد الجولانی در ریاض، از سوریه خواست که به مسیر عادی‌سازی با اسرائیل بپیوندد و در مقابل، وعده رفع تحریم‌ها را داد.
وزیر خارجه سوریه، اسعد الشیبانی، برای مذاکره درباره رفع تحریم‌ها به واشنگتن سفر کرد و پیش از آن نیز با وزیر امور استراتژیک اسرائیل، رون درمر، و فرستاده آمریکا تام باراک در لندن دیدار و درباره پیش‌نویس توافق امنیتی گفت‌وگو کرد.
پیش‌تر در پاریس نیز مذاکراتی درباره آتش‌بس در سویدا و احیای توافق ۱۹۷۴ با میانجی‌گری آمریکا انجام شده بود. با وجود آن‌که این توافق‌ها عنوان «امنیتی» دارند، مذاکرات در سطح سیاسی و با حضور مقامات عالی‌رتبه انجام شده، نه فرماندهان نظامی.
دولت جولانی خواستار احیای توافق جدایی نیروها در سال ۱۹۷۴ با برخی اصلاحات است (توافق «۱۹۷۴+»). در مقابل، رژیم اسرائیل تلاش می‌کند توافقی جدید و کامل را تحمیل کند و از ضعف دولت جدید سوریه استفاده می‌کند.
پیشنهاد اسرائیل شامل موارد زیر است:
خروج تدریجی نیروهای اسرائیلی به خطوط تعیین‌شده در توافق ۱۹۷۴
حفظ دو پایگاه پیشرفته در کوه شیخ
تعویق رسیدگی به مسئله بلندی‌های جولان
متعهد شدن سوریه به عدم استفاده از خاک خود برای حمله به اسرائیل
متعهد شدن اسرائیل به عدم دخالت در امور داخلی سوریه و به رسمیت شناختن دولت احمد الشرع
نکته عجیب اینجاست که سوریه، کشوری که بخشی از خاکش توسط اسرائیل اشغال شده، نیاز دارد تا اسرائیل دولتش را به رسمیت بشناسد!
در این پیشنهاد، جنوب سوریه به ۴ منطقه امنیتی تقسیم شده است:
نقشه مناطق امنیتی پیشنهادی
1-منطقه زرد (منطقه اشغالی واقعی)
تحت کنترل امنیتی کامل رژیم اسرائیل باقی می‌ماند
پایگاهی برای عملیات نظامی و اطلاعاتی اسرائیل
2-منطقه آبی (منطقه جدایی نیروها)
مجاور مرز اسرائیل
تحت نظارت بین‌المللی قرار دارد
3-منطقه قرمز (منطقه پیشنهادی خالی از سلاح)
داخل خاک سوریه
حضور تسلیحات سنگین و نیروهای نظامی ممنوع
بدون تدابیر متقابل در خاک اسرائیل
4-منطقه سبز (منطقه پرواز ممنوع)
بخش‌هایی از استان‌های درعا، سویدا و اطراف دمشق
ممنوعیت پرواز برای نیروی هوایی سوریه در این محدوده‌ها
پیامدهای خطرناک توافق
این طرح عملاً باعث تجزیه قدرت حاکمیت سوریه بر مناطق جنوبی می‌شود. رژیم اسرائیل می‌تواند در هر زمان به بهانه امنیت، دخالت مستقیم نظامی و اطلاعاتی در استان‌های درعا، قنیطره، سویدا و ریف دمشق داشته باشد.
دولت موقت سوریه با پذیرش چنین توافقی، در آغاز راه خود حق حاکمیت را واگذار می‌کند، که این موضوع می‌تواند مشروعیت آن را در داخل کشور به‌شدت تضعیف کند.
همچنین این توافق سیگنالی به سایر کشورها برای مطالبه مناطق امن مشابه است.بدون تفویض قانونی از پارلمان منتخب یا رأی مردم انجام می‌شود با مخالفت شدید افکار عمومی مواجه خواهد شد.
طبق نظرسنجی مرکز افکارسنجی عربی:
۷۸٪ از سوری‌ها اسرائیل را تهدید اصلی امنیت منطقه می‌دانند
۷۴٪ با شناسایی رژیم اسرائیل مخالف‌اند
۷۰٪ مخالف هرگونه توافقی هستند که بازگرداندن جولان را شامل نشود
۸۸٪ معتقدند اسرائیل امنیت و ثبات سوریه را تهدید می‌کند
۷۴٪ بر این باورند اسرائیل در تلاش برای تقویت جدایی‌طلبی در داخل سوریه است
طرح منطقه عاری از سلاح پیشنهادی اسرائیل خطری جدی برای تمامیت ارضی، حاکمیت و امنیت سوریه است. این طرح از خلأ قدرت در دوره انتقالی و ضعف ارتش سوریه سوءاستفاده می‌کند.
تجربه تاریخی نشان داده که توافق با اسرائیل، مانند کمپ دیوید، اسلو یا توافق‌های ابراهیم، هیچ‌گاه مانع تجاوزگری و توسعه‌طلبی آن نبوده‌اند. بلکه فضا را برای تحمیل بیشتر خواسته‌ها فراهم کرده‌اند.
