خبرگزاری دانشجوهوش مصنوعی آمده که بماند؛ مسئله، شیوه استفاده ماست
فناوری هوش مصنوعی در سال‌های اخیر به یکی از موضوعات کلیدی در برنامه‌های توسعه و تحول دیجیتال کشور تبدیل شده است. بسیاری از وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی به دنبال راهکار‌هایی هستند تا با استفاده از این فناوری نوین، بهره‌وری خود را افزایش دهند و فرآیند‌های پیچیده را ساده‌تر کنند. ایده طراحی «دستیار وزیر» یکی از همین طرح‌هاست که می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های کلان و مدیریت داده‌های گسترده، نقش مؤثری ایفا کند.
دانشگاه تهران نیز به‌عنوان یکی از پیشگامان علمی کشور، در این عرصه وارد عمل شده و با همکاری وزارت نفت، مسئولیت توسعه نخستین دستیار هوش مصنوعی برای یک وزارتخانه کلیدی را بر عهده گرفته است. این پروژه از ابتدای سال جاری آغاز شده و طی چند ماه گذشته توانسته وارد فاز اجرایی شود و نخستین دستاورد‌های خود را به مرحله بهره‌برداری برساند.
هشام فیلی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفت‌و‌گو با خبرنگار دانش و فناوری خبرگزاری دانشجو از روند اجرای پروژه دستیار هوش مصنوعی در وزارتخانه‌ها خبر داد و جزئیات مراحل پیشرفت این طرح را تشریح کرد.
به گفته وی، سال گذشته معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری اعلام کرده بود که قصد دارد تحرکی در وزارتخانه‌ها از نظر بهره‌گیری از فناوری هوش مصنوعی ایجاد کند و ایده توسعه دستیار وزیر برای وزارتخانه‌های مختلف را مطرح ساخت. در همین راستا، از دانشگاه‌های گوناگون درخواست شد که پروپوزال‌های خود را ارائه دهند.
فیلی با اشاره به نقش دانشگاه تهران در این فرآیند گفت: من افتخار داشتم به‌عنوان نماینده دانشگاه تهران، همراه با چند نفر از همکارانم پروپوزالی تهیه کرده و به وزارت نفت ارائه کنیم. خوشبختانه این پروپوزال پذیرفته شد و از فروردین‌ماه امسال کار‌های اجرایی آغاز شد. کمیته راهبری نیز تشکیل شد و پروژه به‌خوبی پیش رفت.
وی ادامه داد: در مردادماه، فاز نخست پروژه که دستیار قوانین و مقررات وزارت نفت بود، تحویل داده شد. خوشبختانه دانشگاه تهران در این زمینه توانست شاخص عمل کند. البته باید اشاره کنم که همکاری دستگاه‌ها در ارائه داده‌ها نقش مهمی دارد. هر جا داده‌ها به‌طور کامل در اختیار ما قرار گرفت، پیشرفت پروژه سریع‌تر بود و در مواردی که داده‌ها محدود شد، طبیعتاً روند کندتر شد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه داده‌های قوانین و مقررات وزارت نفت به‌خوبی در اختیار تیم دانشگاه قرار گرفته است، افزود: داده‌های عملیاتی مانند اطلاعات مربوط به تولید نفت حساس‌تر هستند و هنوز در حال بررسی نحوه استفاده از آنها هستیم. امیدواریم بتوانیم این بخش را نیز به‌زودی به سامانه اضافه کنیم.
فیلی درباره ماهیت این دستیار هوش مصنوعی توضیح داد: این سامانه قرار نیست یک دستیار کلی برای تمام کشور باشد. دستیار طراحی‌شده، تخصصی است و در حوزه‌های خاصی مانند تطبیق قوانین، تنقیح مقررات و تحلیل داده‌های عملیاتی کاربرد دارد. به‌عنوان مثال، وزیر نفت می‌تواند پرسش‌هایی درباره آیین‌نامه‌ها، بخشنامه‌ها و قوانین مطرح کند و این دستیار پاسخگو باشد.
وی در ادامه به موضوع نگرانی‌ها پیرامون تأثیر هوش مصنوعی بر نسل جدید پرداخت و گفت: این درست است که دانشجویان بیش از گذشته به هوش مصنوعی متکی شده‌اند، اما این موضوع به معنای از بین رفتن خلاقیت نیست. من خطر دیگری را نیز جدی می‌دانم و آن کم‌عمق شدن دانش است. خلاقیت ممکن است پیامد بعدی باشد، اما عمق دانش نخستین جایی است که آسیب می‌بیند و این مسأله خطرناک است. هنوز پاسخ قطعی برای نحوه مواجهه با این پدیده در کشور وجود ندارد.
او با تأکید بر لزوم مدیریت هوش مصنوعی، افزود: هوش مصنوعی یک پدیده نوظهور است و نمی‌توانیم با آن برخورد سلبی داشته باشیم. نه می‌توان آن را ممنوع کرد و نه می‌توان از استفاده آن جلوگیری نمود. بلکه باید یاد بگیریم در هر جایگاهی که هستیم، چگونه بهترین استفاده را از آن داشته باشیم. اگر کسی کارآفرین است، باید بداند چگونه کسب‌وکار خود را توسعه دهد، اگر محقق است باید آن را در پژوهش به‌کار گیرد و اگر دانشجوست باید بداند چگونه بهره‌برداری صحیح کند.
فیلی در پایان سخنان خود تأکید کرد: پیشنهاد من این است که در برابر این پدیده مقاومت نکنیم، بلکه آن را مدیریت کنیم و در مسیر درست به‌کار بگیریم تا بیشترین بهره‌وری را برای جامعه داشته باشد.
