جولان شهروندان فرنگی سینمای فارسی روی فرش قرمز اسکار / رقاصی برای غرب در جوایز آکادمی
خبرگزاری دانشجو - 1404-07-08 10:21:21
به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو، این جایزه معتبر سینمایی جهان احتمالا شاهد آثار چند شهروند فرنگی خواهد‌بود که فارسی حرف می‌زنند. پس از انتخاب «یک تصادف ساده» ساخته جعفر پناهی از سوی فرانسه برای رقابت در اسکار، حالا تهیه‌کننده «پیرپسر» از احتمال معرفی این فیلم به اسکار ۲۰۲۶ از کانادا خبر داده است. حنیف سروری در گفت‌و‌گو با تهرانتو تایمز گفت: «متأسفانه فیلم ما به دلایل نامعلوم از چرخه معرفی به اسکار از سوی ایران کنار گذاشته شد. اما اکنون روزنه امیدی برای معرفی آن از کشور کانادا ایجاد شده است.»
ایرانی‌های غیرایرانی
سه سال پیش برادران لیلا در کن درخشید و در ایران با این نقد مواجه شد که تصویر یک خانواده ایرانی در این اثر که حالا بین‌المللی است، نه «خانواده» است نه «ایرانی». آن وقت شاید پیش بینی امروز دور از ذهن بود. روزی که چالش سینمایی‌ها بشود: چرا "پیرپسر" نه؟
انتخاب اعضای کمیته و بعد، نمایندهٔ ایران، روندی سراسر حاشیه و درگیری بود که وزیر فرهنگ درباره‌اش گفت: ما داوری و قضاوتی در خصوص محتوا نداریم و خانه سینما اعلامیه‌ای از سکوت منتشر کرد. پنج فیلم مورد بررسی کمیته اسکار از بعد فنی و هنر کارگردانی باهم مقایسه شدند که بخش عمده‌ای از نقد‌ها به انتخاب فیلم زرنگار هم از این جهت بود. اما از نظر محتوا معیار انتخاب چه بوده است؟ پدر «پیرپسر» با پدران ایران غریبه‌تر است یا پدر «برادران لیلا»؟ پدران زیبا صدایم کن و رها در کدام رتبه ایستاده‌اند؟
جهان سینما هدایت می‌شود؛ ما درگیر آشفتگی‌های داخلی هستیم
فیلم توقیف شده در دولت سابق حالا نمایندهٔ رسمی سینمای کشور است. سینمای داخلی و انتخاب آثار از نگرش گروه‌های سیاسی یا صنفی تاثیر می‌گیرد، اما روند مشخصی که به دنبال چشم انداز خاصی باشد؛ ندارد. در مقابل این آشفتگی‌های داخلی، هدایت رویداد‌های هنری جهان بسیار متفاوت‌تر از چیزی است که در سینمای خودمان می‌بینیم.
با نگاه به برگزیده‌ها می‌شود فهمید در هر دورهٔ آکادمی چه موضوعی در اولویت است. فیلم‌های ضد فاشیسم بعد از جنگ جهانی دوم یا رویکرد ضدجنگ آثار در دهه ۲۰۰۰ مصداق‌های روشنی از همبستگی جشنواره و جریان حوادث هستند.
آیین‌نامه‌هایی که اسکار در سال‌های اخیر منتشر کرد هم نشانه‌هایی از مدیریت و هدایت محتوا دارند. استاندارد‌های تنوع (RAISE from) که از ۲۰۲۰ اعلام شدند نه فقط معیار‌هایی برای ارزش‌گذاری فیلم‌ها بلکه قوانینی بودند که شرط راهیابی به بخش بهترین فیلم را تعیین کردند. مثلا بدون خواندن لیست اقلیت‌های مورد نظر هم می‌شد با مرور آثار این سال‌ها پرچم برافراشته رنگین کمانی را دید و تاثیر حمایت‌ها در افزایش تولیداتی با محوریت LGBTQ را مشاهده کرد.
آشی که برای ما پخته‌اند
فیلم‌های مهاجرت، جنگ و تروریسم هم به عنوان موضوعات مورد توجه اسکار، تقریبا همیشه پیوندی با خاورمیانه داشته‌اند. بزرگ‌ترین جشنواره سینمایی جهان درواقع نگارنده‌ای‌است که وقایع را از نگاه خود در قالب هنر ثبت می‌کند. در این مسیر نگاه هالیوود به جهان توسط فیلم‌سازان سایر کشور‌ها هم بازتولید می‌شود. حداقل درمورد جنوب غرب آسیا می‌توان گفت همان تصوری که هنرمند و مخاطب غربی از این جغرافیا دارد در آثار ایرانی هم دیده می‌شود. از «آرگو» امریکایی و «تصادف ساده» فرانسوی تا «قهرمان» ایرانی، مخرج مشترک اسکاری‌ها فاصلهٔ دور تصویر ایران از رنگ توسعه و آمیختگی با غم فقدان ها، فقر، مهاجرت، خشونت و سرکوب و... است. امروز این موضوع می‌تواند دغدغهٔ فرهنگ‌دوستان هر کشوری باشد که تصویر آنها روی این صحنهٔ جهانی ساختهٔ خودشان باشد نه دیگری. به قول آقای پناهی: به امید روزی که نگویند چی بساز چی نساز!
رونق فیلم‌های ضدایرانی و دستگاه فرهنگی خواب
به نظر می‌رسد فارسی حرف زدن در سینمای جهان امروز خیلی رونق دارد، به ویژه اگر کمی بگریاند و بر ارزش‌های اصیل ایرانی تاخته باشد. اگر هنرمند بخواهد با این فضا همراه شود باید دانهٔ انجیر معابد بسازد تا حرفی از «آزادی» زده باشد و در لس انجلس تشویق شود.
آیا هنوز نهاد‌های فرهنگی ما تصمیم ندارند جهاد تبیین را از نقل قول‌های رهبری بر تابلو‌های شهری وسعت بیشتری دهند و فکری به حال منظره ایران بکنند که جهان از قاب سینما می‌بیند؟ فیلم‌های فارسی زبان فرانسه ساز که تکلیفشان معلوم است. آیا آثاری که ایران ساخته، شایسته و پاسخگوی این رویارویی هست؟
دوگانه خانه سینما و فارابی بر سر اسکارهشداری جدی برای اتفاقاتی است که خوابش را در سیاست‌های سینمایی جهان برای مردم ایران دیده‌اند تا فکرشان را به بازی بگیرند. در این فضایی که به جنگ می‌ماند انتظار می‌رود سازندگان داخلی به خاطر نگاه براندازپسندانهٔ جشنواره‌ها رویای حرفه‌ای خودشان را بر آبروی ملی یک کشور اولویت ندهند.
