قدرتمند‌ترین موشک‌های هسته‌ای جهان متعلق به کدام کشور هستند؟
خبرگزاری دانشجو - 1404-07-11 19:45:23
به گزارش خبرنگار دانش و فناوری گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، زرادخانه‌های هسته‌ای قدرت‌های بزرگ جهان، همواره سنگ بنای دکترین بازدارندگی و توازن وحشت غرب و شرق بوده‌اند.
در قلب این زرادخانه‌ها، موشک‌های بالستیک قاره‌پیما و موشک‌های بالستیک قابل پرتاب از زیردریایی قرار دارند که از زمان جنگ سرد پرچمدار قدرت موشکی هسته ای ابرقدرت ها بودند.
شاهکارهای مهندسی که قادرند در کمتر از ۳۰ دقیقه، کلاهک‌های هسته‌ای را به هر نقطه‌ای از کره زمین برسانند.
برای دهه‌ها، آمریکا با اتکا به برتری فناورانه خود، پیشگام این عرصه بود.
اما تحلیل روندهای اخیر و بررسی نسل جدید موشک‌های معرفی شده توسط روسیه و چین، نشان از یک تغییر پارادایم جدی دارد.
داده‌ها حاکی از آن است که بلوک شرق، نه تنها شکاف فناوری را پر کرده، بلکه در برخی حوزه‌های کلیدی، گوی سبقت را از رقیب غربی خود ربوده است و اکنون قدرتمندتر و به‌روزتر به نظر می‌رسد.در ادامه به بررسی فنی عملکرد این موشک‌ها میپردازیم :
عملکرد موشک بالستیک، از پرتاب تا برخورد
برای درک عمیق‌تر تفاوت‌های فناورانه، ابتدا باید عملکرد کلی یک موشک بالستیک قاره‌پیما را بشناسیم. این فرآیند، چه به زبان ساده و چه فنی، شامل سه مرحله اصلی است:
۱. مرحله بوست و تقویت اولیه (Boost Phase)
توضیح ساده: این مرحله شبیه به بلند شدن یک فضاپیماست. موتورهای قدرتمند موشک روشن شده و آن را با شتابی سرسام‌آور از جو زمین خارج می‌کنند. این مرحله کوتاه (معمولاً ۳ تا ۵ دقیقه) اما بسیار حیاتی است، زیرا مسیر کلی موشک در همین لحظات اولیه تعیین می‌شود.
توضیح فنی: در این فاز، موتورهای چند مرحله‌ای (معمولاً ۲ یا ۳ مرحله) با سوزاندن پیشران (سوخت جامد یا مایع)، نیروی رانش (Thrust) عظیمی تولید می‌کنند تا بر گرانش زمین غلبه کرده و موشک را به ارتفاع و سرعت مورد نظر برسانند. پس از اتمام سوخت هر مرحله، آن بخش جدا شده تا وزن کلی کاهش یابد. موشک در این فاز، یک رد حرارتی بسیار بزرگ از خود به جای می‌گذارد و در برابر سیستم‌های رهگیری فضایی آسیب‌پذیرتر است.
۲. مرحله میانی (Mid-course Phase)
توضیح ساده: پس از خاموش شدن موتورها، موشک در فضای خلاء خارج از جو، مانند یک سنگ پرتاب شده، مسیر خود را به سمت هدف طی می‌کند. این طولانی‌ترین بخش سفر است (حدود ۲۰ دقیقه) و موشک به بالاترین ارتفاع خود می‌رسد. در این مرحله، کلاهک‌های اصلی از بدنه موشک جدا شده و به همراه تعدادی فریب‌دهنده (Decoy) به سمت هدف روانه می‌شوند.
توضیح فنی: وسیله نقلیه بازگشتی که حاوی کلاهک(های) هسته‌ای است، در یک مسیر بالستیک زیرمداری حرکت می‌کند. در موشک‌های مجهز به فناوری MIRV، یک سیستم هوشمند با استفاده از تراسترهای کوچک، هر کلاهک را با دقت در مسیر جداگانه‌ای به سمت اهداف از پیش تعیین شده رها می‌کند. در این فاز، تمایز قائل شدن بین کلاهک‌های واقعی و اهداف کاذب برای سپرهای دفاعی دشمن، یک چالش بزرگ است.
۳. مرحله پایانی (Terminal Phase)
توضیح ساده: کلاهک‌ها با سرعتی باورنکردنی (بیش از ۲۰ برابر سرعت صوت) دوباره وارد جو زمین می‌شوند. اصطکاک با هوا، آن‌ها را به گوی‌های آتشین تبدیل می‌کند. در این مرحله، آن‌ها با دقت به سمت هدف شیرجه می‌روند تا در ارتفاع مشخصی منفجر شوند و حداکثر تخریب را ایجاد کنند.
توضیح فنی: کلاهک‌ها با سرعت هایپرسونیک (معمولاً بالای ۲۰ ماخ) وارد اتمسفر می‌شوند. طراحی آیرودینامیکی و سپر حرارتی آن‌ها برای تحمل دمای شدید ناشی از ورود مجدد، حیاتی است. دقت موشک با معیاری به نام CEP سنجیده می‌شود که شعاع دایره‌ای را نشان می‌دهد که ۵۰٪ کلاهک‌ها در آن فرود می‌آیند. هرچه CEP کمتر باشد، موشک دقیق‌تر است.
صف‌آرایی جدید، مقایسه فناورانه شرق و غرب
با درک این مراحل، اکنون می‌توانیم به مقایسه موشک‌های کلیدی بپردازیم:
فناوری موشکی غرب، وقت بازنشستگی عمو سام!
LGM-30G Minuteman III (آمریکا)
این موشک که از دهه ۱۹۷۰ در خدمت است، نماد دکترین هسته‌ای آمریکا در دوران جنگ سرد است: یک سلاح دقیق، با نگهداری در سیلوهای فوق مستحکم و آمادگی دائمی برای شلیک. با این حال، این یک فناوری قدیمی است. ظرفیت حمل ۱ تنی و قابلیت حمل حداکثر ۳ کلاهک آن در برابر هیولاهای جدید روسی حرفی برای گفتن ندارد. اگرچه بروزرسانی‌های متعددی روی آن انجام شده، اما معماری اصلی آن متعلق به نیم قرن پیش است.
آمریکا با پروژه LGM-35A Sentinel به دنبال جایگزینی آن است، اما این پروژه تا اواخر دهه جاری به طور کامل عملیاتی نخواهد شد و این یک شکاف زمانی خطرناک ایجاد می‌کند.
Trident II D5 (آمریکا/انگلیس)، غول مرحله آخر کشتار جمعی های غرب
یک مهندسی کشتار و مرگبارترین بخش زرادخانه غرب است. بقاپذیری آن به دلیل استقرار در زیردریایی‌های کلاس اوهایو تقریباً تضمین شده است و دقت فوق‌العاده بالای آن (CEP کمتر از ۹۰ متر) آن را به یک سلاح مخرب ایده‌آل برای نابودی اهداف سخت دشمن تبدیل می‌کند.
اما حتی این موشک نیز با چالش‌های جدیدی از سوی شرق روبروست و ابرسامانه های رهگیر جدید چینی و روسی سد قدرتمندی در مقابل آن ها ایجاد کرده اند.
شرق، جهش فناورانه در قدرت تخریب و نفوذ
RS-28 Sarmat (روسیه) - شیطان ۲
این موشک به تنهایی موازنه قدرت را تغییر داده است. سارمات صرفاً یک نسخه بزرگتر از موشک‌های قبلی نیست، بلکه یک پلتفرم کاملاً جدید با قابلیت‌های بی‌سابقه است.قدرت مطلق: با ظرفیت حمل ۱۰ تن، این موشک می‌تواند ۱۰ تا ۱۵ کلاهک سنگین MIRV را حمل کند؛ قدرتی که برای نابودی منطقه‌ای به وسعت فرانسه کافی است. این میزان از ظرفیت حمل، آن را در کلاسی کاملاً متفاوت از Minuteman III آمریکایی ها قرار می‌دهد.برد جهانی و مسیرهای غیرقابل پیش‌بینی: برد ۱۸,۰۰۰ کیلومتری به سارمات اجازه می‌دهد تا از مسیرهای قطب جنوبی به آمریکا حمله کند و سیستم‌های هشدار سریع و دفاع موشکی آمریکا را که عمدتاً برای مقابله با حملات از سمت قطب شمال طراحی شده‌اند، دور بزند .
فناوری هایپرسونیک
مهم‌ترین برتری سارمات، قابلیت حمل کلاهک‌های هایپرسونیک مانورپذیر آوانگارد است. این کلاهک‌ها پس از جدا شدن، در اتمسفر با سرعتی بیش از ۲۷ ماخ حرکت کرده و قادر به انجام مانورهای افقی و عمودی هستند. این ترکیب سرعت و مانورپذیری، رهگیری آن‌ها را با هرگونه فناوری دفاعی موجود یا در آینده نزدیک، عملاً غیرممکن می‌سازد. غرب در حال حاضر هیچ پاسخ عملیاتی برای این فناوری ندارد.
Dongfeng-41 (DF-41) (چین)
جهش چین در عرصه موشکی کمتر از روسیه چشمگیر نیست. DF-41 یک بازوی استراتژیک بلند برای چینی ها است.بقاپذیری و واکنش سریع: برخلاف موشک‌های سیلوپایه آمریکا، DF-41 یک سیستم متحرک جاده‌ای است. هزاران کیلومتر شبکه جاده‌ای و تونل‌های چین، یافتن و نابودی این موشک‌ها را قبل از پرتاب به یک کابوس لجستیکی برای دشمن تبدیل می‌کند. علاوه بر این، استفاده از سوخت جامد به این معناست که DF-41 می‌تواند در عرض چند دقیقه آماده شلیک شود، در حالی که موشک‌های سوخت مایع مانند سارمات به زمان بیشتری برای سوخت‌گیری نیاز دارند.
پوشش کامل و قدرت MIRV: با برد ۱۵,۰۰۰ کیلومتر و قابلیت حمل ۱۰ تا ۱۲ کلاهک، این موشک می‌تواند تمام خاک آمریکا را هدف قرار دهد و قدرت بازدارندگی چین را از یک سطح منطقه‌ای به یک سطح جهانی ارتقا داده است.
موازنه وحشت در چرخشی نوین
در حالی که غرب، به ویژه ایالات متحده، بر روی بروزرسانی پلتفرم‌های قابل اعتماد اما قدیمی خود و حفظ بقاپذیری از طریق زیردریایی‌ها تمرکز کرده، بلوک شرق با یک رویکرد تهاجمی‌تر، بر دو محور کلیدی سرمایه‌گذاری کرده است: قدرت تخریب خام و فناوری‌های گریز از سپر دفاعی متراکم غربی.موشک سارمات روسیه با ظرفیت حمل بی‌رقیب و کلاهک‌های هایپرسونیک آوانگارد، و موشک DF-41 چین با ترکیب تحرک، سرعت آماده‌سازی و قدرت MIRV، چالش‌هایی را برای دکترین دفاعی غرب ایجاد کرده‌اند که پاسخ به آن‌ها آسان نیست.
این موشک‌ها نه تنها قدرتمندتر هستند، بلکه به طور خاص برای خنثی کردن بزرگترین نقطه قوت غرب، یعنی سیستم‌های دفاع موشکی و ماهواره‌های هشدار سریع، طراحی شده‌اند.در این رقابت تسلیحاتی جدید، به نظر می‌رسد شرق با نگاهی به آینده و تمرکز بر فناوری‌های انقلابی، ابتکار عمل را به دست گرفته است.
این برتری فناورانه در عرصه موشکی، توازن استراتژیک جهانی را بازتعریف کرده و جهان را وارد عصری نامطمئن‌تر از بازدارندگی هسته‌ای کرده است؛ عصری که در آن، موشک‌های شرق نه تنها قدرتمندتر و مرگبارتر، بلکه هوشمندتر و گریزان‌تر از همیشه هستند.
