فتح ماه در چنگ ایران، ایران به پروژه بین‌المللی فضایی چانگ8 پیوست/ بررسی فنی پروژه چانگ8 و فرصت بزرگ فضایی ایران

 

به گزارش خبرنگار دانش و فناوری گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، در تحولی راهبردی برای صنعت فضایی کشور، سازمان فضایی  رسماً به پروژه بین‌المللی ماه‌نشین چانگ-۸  پیوست. این دستاورد که در مراسم هفته جهانی فضا توسط حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی ایران، اعلام شد، صرفاً یک همکاری علمی ساده نیست؛ بلکه گامی بلند و حساب‌شده برای ورود ایران به عرصه اکتشافات اعماق فضا و تثبیت جایگاه کشور در میان قدرت‌های نوظهور فضایی است. این مشارکت، فرصتی تاریخی برای جهش علمی، انتقال فناوری‌های پیشرفته و هموارسازی مسیر برای تحقق اهداف بلندمدت فضایی ایران، از جمله حضور مستقل در کره ماه، فراهم می‌آورد.

 

 

کالبدشکافی فنی مأموریت چانگ-۸، یک آزمایشگاه پیشرفته بر سطح ماه

مأموریت چانگ-۸ که برای پرتاب در حدود سال ۲۰۲۸ برنامه‌ریزی شده، فاز نهایی از مرحله چهارم برنامه اکتشافات ماه چین و سنگ‌بنای تأسیس ایستگاه بین‌المللی تحقیقات ماه (ILRS) است. این پروژه جاه‌طلبانه که با همکاری روسیه و مشارکت کشورهایی نظیر پاکستان، امارات و ونزوئلا پیش می‌رود، یک رقیب جدی برای برنامه «آرتمیس» به رهبری ایالات متحده محسوب می‌شود.

برخلاف مأموریت‌های پیشین که عمدتاً بر نمونه‌برداری و شناسایی متمرکز بودند، چانگ-۸ یک پلتفرم آزمایشی پیشرفته برای فناوری‌های کلیدی سکونت در ماه است. اهداف فنی اصلی این مأموریت عبارت‌اند از:

بهره‌برداری از منابع درجا (ISRU): این ماه‌نشین برای اولین بار فناوری چاپ سه‌بعدی با استفاده از رگولیت (خاک ماه) را آزمایش خواهد کرد. هدف، ساخت "آجرهای" قمری است که می‌توانند در آینده برای ساخت‌وساز پناهگاه‌ها و زیرساخت‌ها به کار روند. موفقیت در این حوزه، وابستگی به حمل مصالح از زمین را که بسیار پرهزینه است، کاهش می‌دهد.

آزمایش اکوسیستم بسته: چانگ-۸ یک زیست‌کره کوچک و مهروموم شده را برای بررسی امکان رشد گیاهان در شرایط گرانش ضعیف و تشعشعات شدید ماه حمل خواهد کرد. این آزمایش برای تأمین غذای فضانوردان در مأموریت‌های طولانی‌مدت حیاتی است.

استقرار ربات‌های هوشمند: علاوه بر یک ماه‌نورد، این مأموریت شامل یک ربات چندمنظوره با قابلیت جابجایی ابزارها و نصب تجهیزات خواهد بود که گامی به سوی ساخت‌وساز رباتیک در ماه است.

فرود در قطب جنوب ماه

 این منطقه به دلیل وجود دهانه‌هایی که همیشه در سایه قرار دارند، پتانسیل بالایی برای وجود یخ-آب دارد. دسترسی به آب نه تنها برای پشتیبانی از حیات، بلکه برای تولید اکسیژن و سوخت موشک (هیدروژن و اکسیژن) حیاتی است.

 گزارش تلویزیون چین از پروژه چانگ 8 و برنامه تحقیقاتی روی سطح ماه

 

سازمان فضایی ایران آماده سفر به ماه می‌شود؟

مشارکت ایران در این پروژه، ارسال اولین محموله تحقیقاتی و علمی ساخت ایران به سطح ماه است. این ابزار دقیق که پس از مذاکرات فنی فشرده و جلب اعتماد چین به توانمندی‌های علمی ایران پذیرفته شده، وظیفه اندازه‌گیری پتانسیل الکترواستاتیک سطح ماه را بر عهده دارد.

اهمیت این اندازه‌گیری در این است که سطح ماه به دلیل بمباران مداوم توسط بادهای خورشیدی و تابش فرابنفش، دارای بار الکتریکی است. این بار الکتریکی باعث می‌شود ذرات غبار ماه (رگولیت) که بسیار ریز، ساینده و خطرناک هستند، به سطوح بچسبند و معلق شوند. این پدیده:

تجهیزات حساس، صفحات خورشیدی و لباس‌های فضانوردی را دچار فرسودگی و اختلال می‌کند.

برای سلامت فضانوردان در صورت تنفس، تهدیدی جدی محسوب می‌شود.

بر عملکرد ابزارهای علمی و ربات‌ها تأثیر منفی می‌گذارد.

داده‌هایی که ابزار ایرانی جمع‌آوری خواهد کرد، به دانشمندان کمک می‌کند تا مدلی دقیق از رفتار غبار ماه تهیه کرده و راهکارهایی برای مقابله با اثرات مخرب آن در طراحی پایگاه‌های آینده و تجهیزات فضایی بیابند. این مشارکت، ایران را به طور مستقیم در حل یکی از چالش‌های اساسی برای سکونت دائمی در ماه درگیر می‌کند.

 

مزایای پروژه چانگ 8 برای ایران از منظر تکنولوژیک

پیوستن به پروژه چانگ-۸ برای ایران یک فرصت چندوجهی و یک سرمایه‌گذاری هوشمندانه برای آینده است:

1. جهش در دانش فنی و مهندسی: طراحی، ساخت و آزمایش یک ابزار علمی که بتواند در شرایط خاص ماه (خلأ، تشعشع شدید و نوسانات دمایی عظیم) دوام بیاورد، دانشمندان و مهندسان ایرانی را با پیچیده‌ترین استانداردهای ساخت سامانه‌های فضایی آشنا می‌کند. این انباشت دانش و تجربه، ارزشمندترین دستاورد این همکاری است.

2. دسترسی به داده‌های سطح اول جهانی: ایران نه تنها داده‌های ابزار خود، بلکه به بخشی از داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط سایر ابزارهای پیشرفته مأموریت چانگ-۸ دسترسی خواهد یافت. این امر سطح مقالات و پژوهش‌های علمی کشور در حوزه علوم سیاره‌ای را به شکل چشمگیری ارتقا می‌دهد.

3. دیپلماسی علمی و فضایی: این همکاری، ایران را به عنوان یک شریک قابل اعتماد در یکی از دو بلوک اصلی اکتشافات فضایی جهان معرفی می‌کند. این موفقیت می‌تواند راه را برای مشارکت در پروژه‌های بزرگتر در چارچوب ILRS و همکاری با سایر قدرت‌های فضایی هموار سازد.

4. الهام‌بخشی و توسعه نیروی انسانی: پروژه‌هایی با این عظمت، الهام‌بخش نسل جدیدی از نخبگان برای ورود به رشته‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات (STEM) می‌شوند و به تربیت نیروی انسانی متخصص برای برنامه‌های آتی فضایی کشور کمک می‌کنند.

 

 آیا مسیر ماه هموار می‌شود؟

پاسخ مثبت است. اگرچه این مشارکت به معنای توانایی ایران برای اعزام مستقل ماه‌نشین در آینده نزدیک نیست، اما مسیر را به طور قطعی هموار می‌سازد. ساخت و ارسال موفقیت‌آمیز یک محموله به ماه، یک رزومه فنی قدرتمند و اثبات توانی است که اعتبار بین‌المللی برنامه فضایی ایران را به شدت افزایش می‌دهد.

این پروژه، ایران را از یک بازیگر صرفاً مداری (سازنده و پرتابگر ماهواره در مدار زمین) به یک مشارکت‌کننده در اکتشافات اعماق فضا تبدیل می‌کند. تجربیات و دانش حاصل از پروژه چانگ-۸، زیرساخت علمی و فنی لازم برای برداشتن گام‌های بعدی در نقشه راه فضایی کشور، یعنی حرکت به سوی طراحی و ساخت کاوشگرهای مستقل سیاره‌ای، خواهد بود. این دستاورد، نشان‌دهنده بلوغ، دوراندیشی و اراده ملی برای تبدیل شدن به یک قدرت فضایی تأثیرگذار در قرن بیست و یکم است.