میراث اضطراب / ردپای استرس مادر در آینده کودک

به‌گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، اضطراب یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی در جهان است که می‌تواند از دوران کودکی تا بزرگسالی ادامه یابد. مطالعات اخیر نشان می‌دهند که ریشه‌های اضطراب ممکن است به زمانی قبل از تولد بازگردد؛ یعنی زمانی که جنین در رحم مادر در حال رشد است. استرس و اضطراب مادر در دوران بارداری می‌تواند از طریق مکانیسم‌های زیستی و عصبی، مغز جنین را تحت تأثیر قرار دهد و زمینه‌ساز حساسیت بیشتر او به اضطراب در آینده شود.

تأثیر اضطراب مادر بر جنین

تحقیقات علمی نشان داده‌اند که اضطراب مادر در دوران بارداری می‌تواند از طریق چند عامل بر جنین اثر بگذارد. افزایش هورمون‌های استرس در مادر نظیرکورتیزول که هورمون اصلی استرس است، می‌تواند از جفت عبور کرده و رشد مغز جنین را مختل کند.

در اثر تغییرات اپی ژنتیکی، استرس می‌تواند نحوه‌ی فعال یا غیرفعال شدن ژن‌های خاص را تغییر دهد، بدون آنکه ساختار دی ان‌ای تغییر کند. همچنین در اثر اضطراب مادر نواحی‌ای مانند آمیگدالا و هیپوکامپ که در پردازش اضطراب نقش دارند، ممکن است بیش‌فعال شوند و حساسیت به تهدید را افزایش دهند و با تغییر در مدار‌های عصبی مغز، بر روی جنین اثر بگذارد.

البته نکته قابل توجه این است که فرزندان همه‌ی مادران مضطرب، لزوما دچار اضطراب نمی‌شوند بلکه عوامل متعددی در اضطراب فرد درآینده موثر خواهد بود، مثل ژنتیک فرد، محیط پس از تولد، سبک تربیتی، روابط خانوادگی و تجربیات دوران کودکی.

راهکار‌هایی برای کاهش اضطراب دوران بارداری

به منظور پیشگیری از انتقال اضطراب مادر به فرزند در دوران بارداری، با انجام مجموعه‌ای از حمایت‌های روانشناختی، اجتماعی و مراقبت‌های سلامت جسمانی می‌توان این مسئله را مدیریت کرد.

مراقبت‌ها روانشناختی شامل اقداماتی نظیر، تمرین مدیتیشن و مراقبه، استفاده از تنکنیک‌های آرام سازی، تنفس عمیق و به‌کارگیری تکنیک‌های متعدد ذهن آگاهی می‌تواند باشد و همچنین مراجعه به روانشناس یا مشاور متخصص در دوران بارداری نیز نقش موثری خواهد داشت.

انجام فعالیت‌های بدنی مثل پیاده‌روی، شنا یا ورزش‌های سبک که باعث ترشح اندورفین و کاهش اضطراب می‌شوند، در کنار داشتن تغذیه سالم و مصرف غذا‌های سرشار از امگا ۳، منیزیم و ویتامین‌های لازم حائز اهمیت است. همچنین داشتن خواب و استراحت کافی و به موقع باید مورد توجه قرار گیرد.

در این دوران اهمیت دریافت حمایت‌های عاطفی و کاهش فشار روانی نیز به مراتب افزایش می‌یابد. گفت‌و‌گو با همسر، خانواده یا دوستان درباره نگرانی‌ها و چالش‌هایی که وجود دارد و برقراری ارتباط با دیگر مادران باردار در این مقطع، می‌تواند نقش موثری در کاهش اضطراب مادر داشته باشد.

بنابراین اضطراب دوران بارداری نه‌تنها بر سلامت روانی مادر اثر می‌گذارد، بلکه می‌تواند بر رشد عصبی و روانی جنین نیز تأثیرگذار باشد پس با آگاهی، مراقبت‌های روانی و حمایت اجتماعی، می‌توان از انتقال اضطراب به نسل آینده جلوگیری کرد و زمینه‌ساز رشد سالم‌تر کودک شد.