کودکان بی‌پزشک / بحران خاموش نظام سلامت در سایه کمبود متخصصان اطفال

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، مهدی عندلیب، ۲۰ درصد جمعیت کشور ما کودکان زیر ۱۸ سال هستند، با این حال تنها ۱۲ بیمارستان تخصصی کودکان در کشور فعال هستند که نسبت به جمعیت زیر ۱۸ سال، بسیار کم است.

 

سرانه پزشک، معضل همیشگی نظام سلامت

طبق آمار رسمی سرانه پزشک در کشور ما نسبت به کشور‌های اروپایی چندین برابر کم‌تر است و به دنبال همین موضوع سرانه پزشک متخصص اطفال در ایران نیز نسبت به کشور‌های دیگر اختلاف قابل توجهی دارد. بر اساس آمار ۱۲۵ شهرستان بالای ۵۰ هزار نفری در کشور حتی یک متخصص کودک نیز ندارند.

همچنین باید توجه داشت معضل کمبود متخصص در حوزه پرستاری کودکان نیز به مراتب به صورت شدید قابل لمس است.

سفر برای درمان کودکان

در برخی شهرستان ها مردم مجبورند برای مراجعه به پزشک متخصص کودکان از شهرستان به مراکز استان یا پایتخت سفر کنند به طوری که تهران و چند شهر بزرگ مرکز مراجعه کودکان از سایر مناطق شده‌اند. این موضوع باعث افزایش هزینه و فشار به خانواده ها می‌شود، یعنی خانواده‌هایی که در شهرستان‌ها زندگی می‌کنند مجبور به سفر به شهرهای بزرگ با هزینه، زمان و پیچیدگی‌های بالای درمان هستند.

زنگ خطر یک بحران

کمبود پزشک متخصص کودکان در ایران، اگرچه اکنون به‌صورت کامل بحرانی نشده، اما علائم هشداردهنده آن در مناطق محروم، کاهش رغبت به رشته اطفال و افزایش بار درمانی بر مراکز تخصصی دیده می‌شود. اگر سیاستگذاران به موقع وارد عمل نشوند، در دهه آینده کودکان کشور با مشکلات جدی در دسترسی به درمان مناسب روبه‌رو خواهند شد که پیامدهای آن نه تنها بر سلامت فردی، بلکه بر سلامت جمعی و توسعه ملی تأثیری عمیق خواهد گذارد.

روح‌الله شیرزادی، رئیس بیمارستان مرکز طبی کودکان، در گفت‌و‌گویی با خبرگزاری دانشجو گفت: «کمبود نیرو‌های متخصص پزشکی و پرستاری به دلیل کاهش اقبال به رشته‌های کودکان و رشته‌های وابسته، یکی از چالش‌های اصلی نظام سلامت کشور است».

وی تاکید کرد: «در سال‌های اخیر تعداد پزشکانی که وارد رشته‌های مرتبط با کودکان از جمله جراحی اطفال، جراحی مغز و بیهوشی می‌شوند کاهش یافته است. این در حالی است که خدمات درمانی کودکان به‌مراتب سخت‌تر و پیچیده‌تر از بزرگسالان است، اما تعرفه‌های درمانی تفاوت چندانی ندارد و همین موضوع باعث کاهش انگیزه می‌شود.  کمبود تخت‌های بیمارستانی در این حوزه نیز کیفیت خدمات را تحت تأثیر قرار داده است».

طبق گفته رئیس بیمارستان مرکز طبی کودکان، پرستاران کودکان علاوه بر مراقبت‌های تخصصی، وظیفه حمایت روانی از کودک و خانواده را نیز دارند. فشار کاری بالا، درآمد پایین و شیوع بیماری‌های ویروسی بار مضاعفی بر دوش آنان گذاشته است.

فشار کاری شدید روی کادر درمان

البته ذکر این نکته حائز اهمیت است که فشار کاری بالا روی رزیدنت‌ها مسئله مهمی است که به علت کمبود شدید پزشک در کشور و عدم اجرا مناسب قانون افزایش ظرفیت پزشکی توسط وزارت بهداشت گریبان‌گیر کادر درمان کشور ما شده است.

طبق بررسی‌ها در صورت نبود برنامه‌ریزی مناسب برای افزایش اقبال پزشکان به رشته تخصصی کودکان، در ۱۰ تا ۱۵ سال آینده با چالش‌هایی در ارائه خدمات پزشکی به کودکان مواجه خواهیم شد. به طور کلی مشکلات اقتصادی، تعرفه‌های درمان پایین، کار سنگین و ساعات شیفت بالا باعث شده‌اند برخی از پزشکان جوان از انتخاب این رشته پرهیز کنند.

کمبود تخت بیمارستانی کودک

همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که کمبود تخت‌های بیمارستانی کودک موجب می‌شود تا کودکان مبتلا به بیماری‌های غیرواگیر مانند دیابت، بیماری‌های قلبی یا تنفسی، به موقع درمان نشوند. این امر می‌تواند هزینه‌های درمان را افزایش دهد و فشار مضاعفی را بر کادر درمان و خانواده‌ها وارد کند.

ملاحظات روحی و روانی کودکان

همچنین درصدی از کودکان و نوجوانان ایرانی به اختلالات روانی مبتلا هستند. این اختلالات شامل اضطراب، افسردگی، بیش‌فعالی و اختلالات رفتاری می‌شوند که نیازمند توجه ویژه و برنامه‌ریزی‌های درمانی مناسب هستند که در صورت عدم توجه تخصصی کافی درمان آن در سنین بالاتر دشوارتر خواهد شد.