داده‌های ماهواره‌ای زمینه‌ساز پروژه‌های درآمدزا برای بخش خصوصی است

به گزارش خبرنگار دانش و فناوری خبرگزاری دانشجو، پیمان نیک‌پی، سرپرست پژوهشکده سامانه‌های ماهواره‌ای پژوهشگاه فضایی ایران، در جمع خبرنگاران با اشاره به دستاورد‌های ماهواره خیام و برنامه‌های آینده کشور در حوزه فضایی اظهار کرد: ماهواره خیام که اکنون بیش از سه سال از پرتاب آن می‌گذرد، کاملاً عملیاتی است و تمامی مراحل برنامه‌ریزی، دریافت تصاویر، پردازش و بهره‌برداری آن در اختیار تیم‌های ایرانی قرار دارد. وی گفت: «در این مدت، ارتباط گسترده‌ای با سازمان‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی برقرار شده و تصاویر ماهواره خیام در اختیار آنها قرار گرفته است. حتی مشتریان خارجی نیز از تصاویر این ماهواره استفاده کرده‌اند و برخی قرارداد‌ها به نتیجه رسیده و برخی دیگر در حال مذاکره است. برای نخستین بار در کشور، چرخه کامل استفاده از ماهواره، شامل اخذ تصویر و عرضه آن به بازار، به‌طور موفقیت‌آمیز بسته شد.

او با اشاره به ادامه مسیر توسعه ماهواره‌های بومی افزود: بیش از دو سال از عمر باقی‌مانده ماهواره خیام استفاده خواهد شد و در عین حال، دو تا سه ماهواره دیگر در دست ساخت است تا این چرخه به صورت مستمر ادامه یابد.

سرپرست پژوهشکده سامانه‌های ماهواره‌ای نقش دانشگاه‌ها در این روند را «بسیار کلیدی» توصیف کرد و توضیح داد: «یکی از بزرگ‌ترین و جاری‌ترین فعالیت‌های دانشگاه‌ها برای پژوهشگاه، تأمین نیروی انسانی است. وقتی دانشجویان وارد صنعت می‌شوند، نیازمند آموزش‌های زمان‌بر و پرهزینه هستند، اما وقتی از دل دانشگاه‌های مرتبط وارد پروژه‌ها شوند، هم هزینه‌ها کاهش پیدا می‌کند و هم با حداقل زمان آموزش، آماده فعالیت می‌شوند.» وی افزود: «همچنین همکاری گسترده‌ای در حوزه تحقیقات با دانشگاه‌ها داریم. طرح‌های پژوهشی مستقل به تیم‌های دانشجویی یا فارغ‌التحصیلان سپرده می‌شود و نتایج آن در پژوهشگاه برای کاربردی‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نیک‌پی با اشاره به چالش مهاجرت نخبگان گفت: «مسئله مهاجرت یکی از معضلات بزرگ است. نیرو‌هایی که سال‌ها برای آماده‌سازی آنها تلاش شده، متأسفانه گاهی از کشور خارج می‌شوند. برای مقابله با این مشکل، در پژوهشگاه درخت دانش و فناوری طراحی شده که ریشه در پروژه‌های واقعی دارد. این پروژه‌ها یا فناوری‌های آینده شناسایی شده و به دانشگاه‌ها منتقل می‌شود تا در قالب پایان‌نامه یا طرح تحقیقاتی پیگیری شوند و در نهایت در پژوهشگاه به کار گرفته شوند.

وی توصیه‌ای هم برای دانشجویان تازه‌وارد حوزه هوافضا داشت: «اکتفا به درس دانشگاهی کافی نیست. باید به دنبال کسب مهارت باشند و خود را در فضای کاری واقعی قرار دهند. ورود به تیم‌های دانشگاهی و همکاری با اساتیدی که ارتباط صنعت و دانشگاه را تجربه کرده‌اند، می‌تواند زمینه فعالیت عملی و حتی درآمدزایی را فراهم کند. علاوه بر آن، شرکت‌های دانش‌بنیان نیز از حضور دانشجویان استقبال می‌کنند. به نظر من، فرصت‌های بیشتری نسبت به گذشته برای تلاش و موفقیت وجود دارد.

سرپرست پژوهشکده سامانه‌های ماهواره‌ای در ادامه درباره اقتصاد فناوری فضایی توضیح داد: «مراجعه به پژوهشگاه برای دریافت داده‌های ماهواره‌ای در حوزه‌های مختلف انجام می‌شود. از جمله پایش اقلیم، منابع آب، خطوط انتقال نیرو، کشاورزی، مدیریت شهری و حمل‌ونقل. این داده‌ها مشتریان گسترده‌ای دارند؛ از ستاد بحران گرفته تا شرکت‌های خصوصی. داده‌های خام پس از پردازش، ارزش افزوده پیدا کرده و حتی زمینه اجرای پروژه‌های درآمدزا را فراهم می‌کند.

او در پاسخ به این پرسش که آیا داده‌های ماهواره‌ای در اختیار بخش خصوصی هم قرار می‌گیرد، گفت: «بله، این امکان وجود دارد. برای مثال ماهواره خیام قرارداد‌های مشخصی دارد و بر اساس سفارش سازمان‌ها یا شرکت‌ها، داده‌ها ارائه می‌شود. مشتریان ما از نهاد‌های نظامی و دولتی تا دانشگاه‌ها و شرکت‌های خصوصی را شامل می‌شوند. بخش عمده‌ای از سفارش‌ها در حوزه کشاورزی، پایش مرزها، مدیریت مناطق شهری و مسائل اقتصادی است.

وی در ادامه به برنامه‌های پرتاب ماهواره‌های آینده کشور اشاره کرد و اظهار داشت: «برنامه بالادستی کشور رسیدن به مدار‌های مخابراتی است. البته در حال حاضر مدار‌های پایین‌تر کفایت می‌کند، اما توسعه ماهواره‌های مخابراتی در دستور کار است؛ چه در حوزه پرتابگر، چه در حوزه زیرساخت‌های تجمیع و تست، و چه در زمینه ماهواره‌سازی.

نیک‌پی درباره بهبود کیفیت تصاویر ماهواره‌ای نیز گفت: «این بهبود از چند مسیر دنبال می‌شود. بخشی مربوط به خود سامانه تصویربرداری ماهواره است که با همکاری‌های مشترک ارتقا پیدا می‌کند. بخشی دیگر مربوط به پردازش تصویر است که در داخل کشور با فناوری‌هایی مانند سوپررزولوشن انجام شده و توانسته‌اند دقت تصاویر را دو برابر افزایش دهند. این فعالیت‌ها هم توسط ماهواره‌سازان و هم توسط شرکت‌های فناور داخلی دنبال می‌شود و در برخی حوزه‌ها نیز از مشارکت‌های خارجی استفاده می‌شود.

او در ارزیابی جایگاه ایران در حوزه ماهواره‌ای تصریح کرد: «مقایسه مستقیم با کشور‌هایی مانند روسیه دشوار است، چرا که آنها با چند ده پرتاب به اولین پرتاب موفق رسیدند. ایران با تعداد کمتر پرتاب‌ها به این مرحله رسیده و این یک موفقیت است. هرچند سابقه کشورهایی، چون روسیه بسیار طولانی‌تر است، اما ما هم توانسته‌ایم از تجربیات آنها بهره ببریم و دانش بومی خود را ارتقا دهیم. در داخل کشور از نظر دانش و نیروی کارشناسی ظرفیت بالایی داریم و اگر هماهنگی‌های مدیریتی بین دانشگاه‌ها، دولت و بخش خصوصی بهبود یابد، هم‌افزایی بیشتری ایجاد خواهد شد.

سرپرست پژوهشکده سامانه‌های ماهواره‌ای در پایان تأکید کرد: «از نظر پژوهشی در وضعیت مناسبی قرار داریم و توان علمی کشور تثبیت شده است. آنچه بیش از همه نیازمند توجه است، مدیریت پژوهش و ایجاد پیوند مؤثرتر بین نتایج علمی و پروژه‌های عملیاتی است تا جایگاه ایران در عرصه فضایی بیش از پیش ارتقا پیدا کند.