وقتی شرکت میتسوبیشی ژاپن جت جنگی تولید میکند! / نگاهی فنی به جنگنده میتسوبیشی اف 2

به گزارش خبرنگار دانش و فناوری گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، میتسوبیشی اف-۲  یک جنگنده چندمنظوره مافوق صوت است که به عنوان ستون فقرات نیروی هوایی ژاپن عمل می‌کند. این هواپیما که با همکاری صنایع سنگین میتسوبیشی ژاپن و لاکهید مارتین آمریکا توسعه یافته، نمونه‌ای برجسته از ارتقاء یک پلتفرم موفق به سطحی بالاتر از توانایی‌های بومی است. گرچه اف-۲ بر اساس جنگنده بسیار موفق اف-۱۶ فایتینگ فالکن ساخته شده، اما با تغییرات گسترده و بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته ژاپنی، به جنگنده‌ای متمایز و توانمند، به‌ویژه در ماموریت‌های دریایی، تبدیل شده است.

 

تاریخچه توسعه، از نیاز داخلی تا همکاری پرچالش

در دهه ۱۹۸۰، ژاپن به دنبال جایگزینی برای جنگنده‌های تهاجمی سالخورده میتسوبیشی اف-۱ خود بود. اولویت اصلی، در اختیار داشتن جنگنده‌ای با توانایی برجسته در نبردهای ضدکشتی برای دفاع از سواحل طولانی این کشور بود. در ابتدا، ژاپن قصد داشت تا به صورت کاملاً بومی جنگنده جدید خود را با نام پروژه FS-X توسعه دهد. با این حال، فشارهای سیاسی و تجاری از سوی آمریکا، توکیو را به سمت یک پروژه توسعه مشترک سوق داد.

در نهایت در سال ۱۹۸۸، توافقی برای توسعه یک جنگنده جدید بر پایه اف-۱۶ بلاک ۴۰ حاصل شد. صنایع سنگین میتسوبیشی به عنوان پیمانکار اصلی و لاکهید مارتین به عنوان پیمانکار فرعی انتخاب شدند. این همکاری که با تقسیم کار ۶۰ به ۴۰ به نفع ژاپن همراه بود، فراز و نشیب‌های فراوانی داشت و با بحث‌هایی بر سر انتقال فناوری همراه بود. با این وجود، پروژه به پیش رفت و اولین پیش‌نمونه با نام XF-2 در سال ۱۹۹۵ به پرواز درآمد. تولید این جنگنده از سال ۱۹۹۶ آغاز شد و اولین فروند آن در سال ۲۰۰۰ رسماً وارد خدمت گردید. این جنگنده به دلیل ریشه‌های خود در اف-۱۶ (که به طور غیررسمی وایپر نامیده می‌شود) و تاریخچه شرکت میتسوبیشی در ساخت جنگنده افسانه‌ای زیرو در جنگ جهانی دوم، لقب "وایپر زیرو" (Viper Zero) را به خود اختصاص داد.

طراحی و نوآوری‌ها، فراتر از یک اف-۱۶

بالا اف 16 و پایین اف 2

اگرچه اف-۲ در نگاه اول شباهت زیادی به اف-۱۶ دارد، اما تفاوت‌های ساختاری و فنی قابل توجهی آن را متمایز می‌کند. مهندسان ژاپنی تغییرات گسترده‌ای را برای بهینه‌سازی عملکرد این هواپیما، به خصوص در ماموریت‌های تهاجم دریایی، اعمال کردند.

 

 

مهم‌ترین تفاوت‌ها عبارتند از:

بال‌های بزرگ‌تر: مساحت بال‌های اف-۲ حدود ۲۵ درصد بزرگ‌تر از اف-۱۶ است. این تغییر به منظور افزایش مانورپذیری در سرعت‌های پایین، افزایش ظرفیت سوخت داخلی و فراهم آوردن جایگاه‌های بیشتر برای حمل تسلیحات صورت گرفت.

استفاده گسترده از مواد کامپوزیت: ژاپن در طراحی اف-۲ به طور گسترده از مواد کامپوزیت پیشرفته استفاده کرد که منجر به کاهش وزن کلی سازه و همچنین کاهش سطح مقطع راداری (RCS) هواپیما شد.

رادار پیشرفته AESA

 میتسوبیشی اف-۲ اولین جنگنده عملیاتی جهان بود که به رادار آرایه فازی فعال الکترونیکی (AESA) مجهز شد. رادار J/APG-1 ساخت شرکت میتسوبیشی الکتریک، جهشی بزرگ نسبت به رادارهای پالس داپلر مکانیکی آن زمان محسوب می‌شد و قابلیت‌های بی‌نظیری در کشف، رهگیری و درگیری همزمان با چندین هدف را فراهم می‌کرد.

اویونیک بومی: علاوه بر رادار، بسیاری از سامانه‌های اویونیک این جنگنده از جمله کامپیوتر ماموریت، سیستم جنگ الکترونیک و نمایشگرهای کابین خلبان توسط شرکت‌های ژاپنی توسعه یافته‌اند.

بدنه کشیده‌تر و دماغه بزرگ‌تر: برای جای دادن تجهیزات اویونیک جدید، دماغه و بخش جلویی بدنه اف-۲ بزرگ‌تر از اف-۱۶ طراحی شد.

این جنگنده از یک موتور توربوفن قدرتمند جنرال الکتریک F110-GE-129 بهره می‌برد که نیروی رانش کافی برای رسیدن به حداکثر سرعت ۲ ماخ (دو برابر سرعت صوت) را فراهم می‌کند.

 

توانایی‌های رزمی و تسلیحات

میتسوبیشی اف-۲ به عنوان یک جنگنده چندمنظوره، قادر به انجام طیف وسیعی از ماموریت‌های هوا به هوا، هوا به زمین و به ویژه هوا به دریا است.

ماموریت ضدکشتی: تخصص اصلی این جنگنده، حمل و شلیک موشک‌های ضدکشتی است. اف-۲ می‌تواند تا چهار فروند موشک ضدکشتی تایپ ۸۰ (ASM-1) یا تایپ ۹۳ (ASM-2) را حمل کند که تهدیدی جدی برای هر نیروی دریایی متخاصمی محسوب می‌شود.

نبرد هوایی: برای ماموریت‌های دفاع هوایی، اف-۲ به موشک‌های هوا به هوای کوتاه‌برد و میان‌برد مجهز می‌شود. این تسلیحات شامل موشک‌های آمریکایی AIM-9 Sidewinder و AIM-7 Sparrow و همچنین موشک‌های پیشرفته بومی میتسوبیشی AAM-3 و AAM-4 (نسخه ژاپنی امرام) است.

تهاجم زمینی: این هواپیما همچنین توانایی حمل انواع بمب‌های هدایت‌شونده (لیزری و ماهواره‌ای) و غیرهدایت‌شونده و راکت‌ها را برای پشتیبانی نزدیک هوایی و حملات دقیق به اهداف زمینی دارد.

توپ داخلی: یک توپ ۲۰ میلی‌متری ولکان M61A1 به عنوان سلاح ثابت در این جنگنده تعبیه شده است.

 

سرنوشت و آینده

در مجموع ۹۸ فروند میتسوبیشی اف-۲ (شامل ۴ پیش‌نمونه) تولید شد و تولید آن در سال ۲۰۱۱ به پایان رسید. این جنگنده‌ها در طول خدمت خود با حوادثی نیز روبرو بوده‌اند؛ از جمله سانحه یک فروند در سال ۲۰۰۷ و آسیب جدی یا نابودی ۱۸ فروند دیگر در سونامی ویرانگر سال ۲۰۱۱ که در پایگاه هوایی ماتسوشیما مستقر بودند.

 

با ظهور جنگنده‌های نسل پنجم، نیروی هوایی دفاعی ژاپن برنامه جایگزینی اف-۲ را در دستور کار قرار داده است. پروژه جنگنده نسل آینده ژاپن که در حال حاضر با نام میتسوبیشی اف-ایکس (F-X) شناخته می‌شود، قرار است در دهه ۲۰۳۰ جایگزین ناوگان اف-۲ شود. با این حال، تا آن زمان، میتسوبیشی اف-۲ همچنان به عنوان یک جنگنده ملی و نماد از صنایع دفاعی ژاپن، به خدمت در ارتش  این کشور ادامه خواهد داد.