چرا باید ایمنی را تمرین کنیم؟ / عوامل انسانی بیشترین علت آتش‌سوزی‌ها
خبرگزاری دانشجو - 1404-07-16 08:30:11
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو_ علی کیمیایی، بی‌توجهی به اصول ایمنی، به‌ویژه در محیط‌هایی مثل منزل، کارگاه یا انبار، چیزی نیست که بتوان آن را ساده یا بی‌اهمیت تلقی کرد. اگر بخواهیم شدت خطر را به‌صورت ملموس و قابل‌تصور بیان کنیم، می‌توان گفت؛ رعایت نکردن ایمنی درست مثل این است که کسی روی خودش بنزین بریزد و بعد با دست خودش فندک را روشن کند.
این تشبیه شاید تند به نظر برسد، اما واقعیت همین‌قدر تلخ و بی‌رحم است. وقتی فردی بدون توجه به سیم‌کشی‌های فرسوده، مواد قابل اشتعال، نبود خاموش‌کننده یا آموزش‌های اولیه، محیط زندگی یا کار خود را اداره می‌کند، عملاً در حال فراهم کردن مقدمات یک فاجعه است. آتش‌سوزی‌ها معمولاً ناگهانی نیستند؛ آن‌ها نتیجه مجموعه‌ای از بی‌توجهی‌های کوچک‌اند که در نهایت، مثل همان فندک، شعله را روشن می‌کنند.
شاید در دنیای واقعی، هیچ‌کس عمداً خودش را به آتش نمی‌کشد. اما وقتی ایمنی نادیده گرفته می‌شود، تفاوتی با آن تصمیم خطرناک ندارد. این تشبیه نه برای ترساندن، بلکه برای بیدار کردن ذهن‌هاست. ایمنی یعنی خاموش نگه‌داشتن آن فندک، یعنی دور نگه‌داشتن بنزین از بدن، یعنی حفظ جان، مال و آرامش.
آتش سوزی مقوله ایست که بیشتر مردم تا با آن مواجه نشوند، به فکر آموزش، پیشگیری و کم کردن ریسک ناشی از آن نمی‌افتند. آتش‌سوزی یکی از خطرناک‌ترین و پرهزینه‌ترین حوادثی است که می‌تواند در هر لحظه، زندگی فردی یا جمعی را تحت تأثیر قرار دهد. این حادثه نه‌تنها خسارات مالی سنگینی به بار می‌آورد، بلکه جان انسان‌ها را نیز تهدید می‌کند.
عوامل انسانی؛ دلیل اصلی آتش سوزی‌ها
در نیمه نخست سال ۱۴۰۴، گزارش‌های متعددی از وقوع آتش‌سوزی در نقاط مختلف کشور منتشر شده که نشان‌دهنده گستردگی و تنوع این حوادث در محیط‌های شهری، صنعتی و طبیعی است. در بندرعباس، تنها تا پایان شهریور، ۶۹۸ مورد آتش‌سوزی ثبت شده که بخش قابل توجهی از آن‌ها در منازل مسکونی، واحدهای تجاری، خودروها و محل‌های نگهداری ضایعات رخ داده‌اند. در این حوادث، ۵۶ نفر دچار مصدومیت شده‌اند و متأسفانه ۶ نفر جان خود را از دست داده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اتصال برق و بی‌احتیاطی انسانی از مهم‌ترین عوامل این آتش‌سوزی‌ها بوده‌اند. در استان ایلام نیز، در مناطق تحت مدیریت محیط‌زیست، ۱۷ مورد آتش‌سوزی در نیمه اول سال ثبت شده که مجموعاً ۲۶۸ هکتار از اراضی طبیعی را درگیر کرده‌اند.
نکته قابل توجه این است که ۹۹ درصد این آتش‌سوزی‌ها منشأ انسانی داشته‌اند و اغلب ناشی از بی‌احتیاطی گردشگران یا ساکنان محلی بوده‌اند. در سطح ملی نیز، تا نیمه مردادماه، ۲۵۶ مورد آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع کشور گزارش شده که بیشترین آن‌ها در استان‌های ایلام، فارس، گلستان، کهگیلویه و بویراحمد، کردستان و مازندران رخ داده‌اند. برخی از این مناطق نسبت به سال گذشته با افزایش چشمگیر تا ۷۰۰ درصد در تعداد آتش‌سوزی‌ها مواجه بوده‌اند.
این آمارها نشان می‌دهند که عامل انسانی همچنان نقش اصلی را در بروز حوادث ایفا می‌کند و بی‌توجهی به اصول ایمنی، چه در منازل و کارگاه‌ها و چه در طبیعت، می‌تواند پیامدهای سنگینی به همراه داشته باشد.
این عوامل اغلب ناشی از نبود آموزش کافی، ضعف در فرهنگ ایمنی، و کم‌توجهی به استانداردهای ساخت‌وساز و نگهداری تجهیزات‌اند. بنابراین، آموزش عمومی، نصب تجهیزات ایمنی، و رعایت استانداردهای نگهداری مواد قابل اشتعال باید به‌عنوان اولویت‌های جدی در دستور کار صاحبان اماکن و شهروندان قرار گیرد.
رعایت اصول ایمنی تنها به رفتار شهروندان محدود نمی‌شود؛ نهادهای مسئول نیز نقش مهمی در فراهم‌سازی زیرساخت‌های ایمن، آموزش عمومی و نظارت مؤثر ایفا می‌کنند. همکاری متقابل میان مردم و دستگاه‌های اجرایی، زمینه‌ساز کاهش خطرات و مدیریت بهتر حوادثی مانند آتش‌سوزی است.
مرور تعدادی از حوادث اخیر
در ماه‌های گذشته، مجموعه‌ای از آتش‌سوزی‌ها و خسارت در نقاط مختلف کشور رخ داده که بار دیگر اهمیت رعایت اصول ایمنی را به‌طور جدی یادآور شده‌اند. این حوادث، از منازل مسکونی گرفته تا مراکز تجاری، خودروها، انبارها و حتی اراضی طبیعی را درگیر کرده‌اند و در مواردی با تلفات جانی و مالی همراه بوده‌اند. بخش قابل توجهی از این آتش‌سوزی‌ها منشأ انسانی داشته‌اند؛ بی‌احتیاطی، استفاده نادرست از تجهیزات، و نبود زیرساخت‌های ایمن از جمله عوامل تکرارشونده در این رخدادها هستند.
آتش‌سوزی گسترده انبار روغن موتور در جنوب تهران
قطعا یکی از بزرگترین آتش‌سوزی‌های اخیر آتش سوزی انبار روغنی در جنوب تهران بود؛ این آتش سوزی در انباری متعلق به بخش خصوصی به وسعت حدود ۴۰۰۰ متر مربع اتفاق افتاد و مقدار زیادی مواد روغنی از جمله روغن موتور، پارافین، اسپری‌های شوینده موتور و... در آن وجود داشت که در نهایت با تلاش آتش نشانان مهار شد.
آتش سوزی در برج ۲۵ طبقه
در یکی دیگر از حوادث اخیرکه آتش‌سوزی در طبقه بیست‌ودوم یک برج ۲۵ طبقه واقع در خیابان اردستانی تهران رخ داد. شعله‌ها دو اتاق خواب یک واحد ۹۰ متری را درگیر کرده بودند. برخی از ساکنان در دقایق اولیه از ساختمان خارج شده بودند و باقی افراد با کمک آتش‌نشانان نجات یافته بودند. چند نفر دچار دودگرفتگی شدند اما هیچ‌گونه تلفات جانی گزارش نشد. حضور سریع نیروهای امدادی از گسترش بحران جلوگیری کرد
آتش‌سوزی یک کارگاه انبار پارچه در جاده ورامین
در یکی از حوادث اخیر، آتش‌سوزی در یک کارگاه تولید و نگهداری پارچه به وسعت ۴۰۰ متر مربع در جاده ورامین رخ داد. آتش در حال سرایت به کارگاه‌های مجاور بود که با ورود به‌موقع آتش‌نشانان، عملیات اطفا آغاز شد و حریق مهار گردید. در این حادثه یک کارگر دچار مصدومیت شد اما تلفات جانی گزارش نشد.
آتش‌سوزی کارگاه مبل‌سازی مرتضی گرد
در یکی دیگر از حوادث اخیر، آتش‌سوزی در یک کارگاه تولید مبل و مصنوعات چوبی واقع در خیابان ۳۵ محله مرتضی‌گرد گزارش شد. کارگاه حدود۱۵۰ متر وسعت داشت و حجم زیادی از تخته، پارچه و مبل‌های آماده در آن نگهداری می‌شد. آتش به بخش‌هایی از کارگاه مجاور نیز سرایت کرده بود.
آتش‌سوزی در یک انبار در خیابان مولوی
این حادثه در یک انبار با کاربری لوازم یدکی موتورسیکلت رخ داد.
نمونه‌هایی که به آن‌ها اشاره شد، تنها بخشی از مجموعه گسترده‌ای از آتش‌سوزی‌های اخیر هستند. با توجه به تعدد این حوادث در نقاط مختلف کشور، پرداختن به همه آن‌ها در یک گزارش امکان‌پذیر نیست؛ با این حال، مرور همین موارد نیز تصویر روشنی از وضعیت ایمنی و ضرورت توجه جدی‌تر به آن ارائه می‌دهد.
توصیه‌های ایمنی انبارداری
توضیحات جلال ملکی سخنگوی آتش نشانی در مورد ایمنی انبارداری کالا؛ انبار را تا صقف پر نکنید و فضای خالی بزارید.
آموزش، یکی از مؤثرترین و پایدارترین راه‌ها برای پیشگیری از آتش‌سوزی و کاهش خسارات ناشی از آن است. بسیاری از حوادثی که در محیط‌های مسکونی، صنعتی یا طبیعی رخ می‌دهند، ریشه در ناآگاهی یا بی‌اطلاعی افراد از اصول اولیه ایمنی دارند. وقتی افراد ندانند چگونه با مواد قابل اشتعال رفتار کنند، چطور سیم‌کشی‌ها را بررسی کنند، یا در مواجهه با آتش چه واکنشی نشان دهند، احتمال بروز حادثه به‌مراتب بیشتر می‌شود.
آموزش‌های ایمنی می‌توانند در قالب‌های مختلفی ارائه شوند؛ از دوره‌های عمومی در مدارس و محله‌ها گرفته تا کارگاه‌های تخصصی برای کارکنان صنایع و مشاغل پرریسک. حتی اطلاع‌رسانی ساده از طریق رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی یا بروشورهای محلی می‌تواند تأثیر قابل توجهی داشته باشد.
نکته مهم این است که آموزش نه‌تنها آگاهی ایجاد می‌کند، بلکه رفتار را تغییر می‌دهد. فردی که آموزش دیده، در لحظه بحران تصمیم درست‌تری می‌گیرد، آرام‌تر عمل می‌کند و می‌تواند جان خود و دیگران را نجات دهد.
در بررسی حوادث اخیر، بارها تأکید شده که رعایت اصول ایمنی از سوی شهروندان نقش مهمی در پیشگیری از آتش‌سوزی دارد؛ با این حال، مسئولیت تنها متوجه افراد نیست. نهادهای مربوطه نیز وظایف مشخصی در زمینه آموزش، نظارت، تجهیز و مدیریت بحران دارند. بدون مشارکت و عملکرد مؤثر هر دو طرف مردم و دستگاه‌های اجرایی، نمی‌توان انتظار کاهش چشمگیر در وقوع چنین حوادثی داشت.
