بازخوانی تاریخ/به بهانه درگذشت دکتر محمود روحانی؛ تقاطع شریعتی و مطهری!

قاب معروف بازسازی شده ورود امام خمینی به ایران، بنیانگذار جمهوری اسلامی و دکتر محمود روحانی به گزارش تابناک، در دهه ۱۳۵۰ شمسی، ایران شاهد شکاف عمیقی در عرصه اندیشه اسلامی بود؛ از یک سو، دکتر علی شریعتی (۱۳۱۲-۱۳۵۶) با سخنرانی‌های آتشین و تحت تاثیر چپ گرایانه در حسینیه ارشاد، اسلام را به مثابه ایدئولوژی انقلابی بازتعریف می‌کرد و روحانیت سنتی و رژیم پهلوی را به صورت همزمان را به چالش می‌کشید،   از سوی دیگر، آیت‌الله مرتضی مطهری (۱۲۹۸-۱۳۵۸)، فیلسوف و متکلم برجسته، بر حفظ ساختار‌های سنتی شیعی و نقد التقاطی‌بودن اندیشه‌های شریعتی تأکید داشت، در عین حال که مبارزه با الحاد و مارکسیسم را تکلیف اصلی خود می دانست.   هر کدام از این دو شخصیت، حامیان و پیروان خاص خود را داشتند، شریعتی، جوانان و زنان را جذب می کرد و مطهری، مدهبی های اهل تفکر که می خواستند با زبان علمی و فلسفی به شبهات کمونیست ها پاسخ بدهند.    شدت اختلافات مطهری و شریعتی به چنان سطحی رسید که آیت الله مطهری در نامه‌ای خصوصی به امام خمینی (۱۳۵۶) نوشت: "کوچک‌ترین گناه این مرد [شریعتی]بدنام کردن روحانیت است... او همکاری روحانیت با دستگاه‌های ظلم را به صورت یک اصل کلی درآورد. " مطهری حتی پس از مرگ شریعتی، بیانیه‌ای انتقادی امضا کرد (که بعداً مهدی بازرگان از آن انصراف داد) و آثار شریعتی را "ضد اصول اسلام" دانست.   این دو قطب مخالف فکری، نماد تقابل میان روشنفکری نوگرا/چپ گرا/انقلابی مسلمان و روحانیت مبارز کلاسیک بودند؛ مطهری شریعتی را متهم به "بدنام کردن روحانیت" و ترویج "اسلام منهای روحانیت" می‌کرد، و شریعتی مطهری را نماینده‌ای از روحانیت محافظه‌کار می‌دید که کارکرد خود را از دست داده اند. اختلاف مطهری و شریعتی چنان شدید بود که برخی از حامیان شریعتی تحت عنوان گروه "فرقان" دست به سلاح بردند و مطهری و چند تن از روحانیون سنتی و بازاریان سیاسی  را  ترور کردند.   اختلاف فکری و سیاسی مطهری و شریعتی چنان شدید بود که مبداء بسیاری از تحولات سیاسی و فرهنگی بعدی شد، حتی برخی از حامیان شریعتی تحت عنوان گروه "فرقان" دست به سلاح بردند و مطهری و چند تن از روحانیون سنتی و بازاریان سیاسی  را  ترور کردند و به شهادت رساندند.   علی شریعتی را "معلم انقلاب" می‌نامند و مرتضی مطهری را "ایدئولوگ انقلاب"، اما این دو چهره شاخص انقلاب اسلامی با هم سازگاری و نزدیکی نداشتند به جز یک مورد خاص و عجیب!: دکتر محمود روحانی!   دکتر محمود روحانی، شوهر خواهر علی شریعتی و برادر همسر مرتضی مطهری! همان  چهره‌ای آشنا با ریش پروفسوری در کنار امام در روز دوازدهم بهمن ۱۳۵۷! در قاب تلویزیون دیده شد و البته این حضور دیگر تکرار نشد.   دکتر محمود روحانی بعد از انقلاب، کارپرداز مجلس خبرگان تدوین قانون اساسی شد و به حزب جمهوری اسلامی هم پیوست، ولی بعد از مدتی فعالیت سیاسی را کنار گذاشت و به قرآن پژوهی روی آورد.   دکتر محمود روحانی امروز در ۸۹ سالگی درگذشت.   برای آنکه موقعیت خاص دکتر محمود روحانی برای مخاطبان جوان تر و امروزی رسانه و خبر مشخص شود، بهتر است اینطور بگوییم که دکتر محمود روحانی همزمان دایی علی مطهری، نماینده جنجالی ادوار مجلس و شوهر عمه‌ی سارا شریعتی، جامعه شناس مطرح این سالها است!