وقتی دانشگاه مأمن ذهن‌های خسته می‌شود/ سلامت روان، اولویت فراموش‌نشدنی دانشگاه‌ها

به گزارش خبرنگاردانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ هفته سلامت روح و روان که امسال با شعار این هفته «دسترسی به خدمات سلامت روان در بحران‌ها و شرایط اضطراری؛ یک اولویت همگانی» تعیین شده است. این هفته  فرصت مناسبی برای توجه به مسائل روان‌شناختی و چالش‌های روحی قشر دانشجو در دوران تحصیل است. این هفته با هدف ارتقاء آگاهی عمومی در خصوص اهمیت سلامت روان و تقویت مهارت‌های روانی در میان دانشجویان، به ویژه در شرایط فعلی که فشار‌های اجتماعی و تحصیلی روزافزون شده‌اند، به جریان افتاده است.ی در کاهش فشار‌های روانی و جلوگیری از بحران‌های جدی ایفا می‌کنند.

 

 

 

نقش حیاتی مراکز مشاوره دانشگاه‌ها در ارتقای سلامت روان

در سال‌های اخیر، مراکز مشاوره دانشگاه‌ها به یکی از ارکان اصلی خدمات حمایتی دانشجویی تبدیل شده‌اند. این مراکز با بهره‌گیری از مشاوران متخصص و روان‌شناسان با تجربه، خدمات روان‌شناختی مؤثری ارائه می‌دهند که نقش بسزایی در ارتقای سلامت روان دانشجویان ایفا کرده است. به ویژه برنامه‌هایی، چون «طرح سرآغاز»، که به‌طور ویژه به تقویت مهارت‌های روانی و ارتباطی دانشجویان تازه‌وارد پرداخته است، توانسته‌اند تأثیرات مثبتی در کاهش استرس‌ها و مشکلات روحی دانشجویان داشته باشند.

 

طرح‌های آموزشی و مشاوره‌ای این مراکز، به‌ویژه در مواجهه با بحران‌ها و چالش‌های روحی، فضایی امن را برای دانشجویان فراهم کرده است. این مراکز به‌عنوان «خانه‌های امن» برای دانشجویان شناخته شده‌اند که در آن، افراد می‌توانند بدون ترس از افشای اطلاعات شخصی خود، به کمک و مشاوره‌های حرفه‌ای دست یابند. دانشجویان می‌توانند از این خدمات در هر زمان از تحصیل خود بهره‌برداری کنند، به‌ویژه زمانی که فشار‌های اجتماعی، تحصیلی و اقتصادی بر زندگی آنان سایه افکنده است.

 

 

گام‌های دولت سیزدهم در ارتقای خدمات روان‌شناختی دانشگاه‌ها

دولت سیزدهم اقدامات مهمی را برای ارتقای خدمات روان‌شناختی در دانشگاه‌ها آغاز کرده است. مراکز مشاوره در این دوره به‌عنوان یکی از ارکان اصلی در زمینه خدمات حمایتی دانشجویی شناخته شده‌اند. طرح‌هایی مانند «طرح سرآغاز» که برای دانشجویان تازه‌وارد طراحی شده است، به آنها کمک می‌کند تا با شرایط جدید تحصیلی و اجتماعی خود سازگار شوند. این طرح به‌ویژه در کاهش استرس‌های اولیه دانشجویان در دوران تحصیل تأثیرگذار بوده و به آنها این اطمینان را می‌دهد که در صورت بروز مشکلات روانی، مشاوران دانشگاهی در کنار آنها خواهند بود.

 

طرح‌های گوناگونی نیز برای پیشگیری از بحران‌های روانی، چون افسردگی و اضطراب در دستور کار قرار گرفته است. کارگاه‌های آموزشی و مشاوره‌ای در این راستا به‌ویژه برای کاهش استرس‌های اجتماعی و تحصیلی برگزار می‌شود. این اقدامات نه تنها در کاهش مشکلات روحی مؤثر بوده‌اند، بلکه توانسته‌اند به بهبود کیفیت تحصیل دانشجویان و پیشگیری از بحران‌های جدی مانند خودکشی و افسردگی کمک کنند.

 

 

 

نظام مدیریت عملکرد و ارزیابی کیفیت خدمات مشاوره‌ای

در راستای بهبود مستمر خدمات مشاوره‌ای، مدیرکل دفتر مشاوره و سلامت وزارت علوم تأکید کرده است که باید نظام مدیریت عملکرد و بودجه‌بندی مبتنی بر عملکرد در تمامی دانشگاه‌ها استقرار یابد. این نظام به ارزیابی کیفیت خدمات روان‌شناختی و حمایت از دانشجویان در مواجهه با بحران‌ها کمک می‌کند. این نهاد مسئول نظارت بر فعالیت‌های دانشگاه‌ها در راستای بهبود کیفیت خدمات روان‌شناختی و جسمی دانشجویان است.

 

دانشگاه پیام نور نیز با ظرفیت‌های ملی خود به‌عنوان یکی از اهداف اصلی برنامه‌های دفتر مشاوره و سلامت وزارت علوم شناخته شده است. در این راستا، اقدامات جدیدی برای ارزیابی و ارتقای خدمات روان‌شناختی در دستور کار قرار گرفته‌اند که یکی از آنها راه‌اندازی سامانه‌های ارزیابی عملکرد مانند «حس» و «سام» است.

 

چالش‌های موجود در راستای بهبود سلامت روان دانشجویان

با وجود پیشرفت‌های قابل توجه در حوزه خدمات مشاوره، هنوز هم چالش‌های متعددی وجود دارد که می‌تواند بر کارایی این مراکز تأثیر بگذارد. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، ترس دانشجویان از افشای اطلاعات شخصی آنهاست. بسیاری از دانشجویان به‌دلیل نگرانی از حفظ حریم خصوصی خود، از مراجعه به مراکز مشاوره خودداری می‌کنند. برای مقابله با این نگرانی‌ها، مراکز مشاوره دانشگاه‌ها سیستم‌های پیشرفته امنیتی و کدگذاری اطلاعات را به‌طور مرتب در دستور کار قرار داده‌اند.

 

در همین راستا، برای حفظ حریم خصوصی و اطمینان از محافظت اطلاعات دانشجویان، تمامی مراکز مشاوره به‌طور مستمر نظارت‌های داخلی و خارجی را انجام می‌دهند تا از عدم دسترسی غیرمجاز به اطلاعات شخصی اطمینان حاصل کنند. این اقدام می‌تواند به ایجاد فضای اعتماد میان دانشجویان و مشاوران کمک کرده و آنها را به استفاده از خدمات مشاوره ترغیب کند.

 

 

 

 

 

پیشنهادات برای ارتقای سلامت روان دانشجویان

در پایان، برای بهبود بیشتر خدمات روان‌شناختی در دانشگاه‌ها، پیشنهاداتی وجود دارد که می‌تواند به گسترش این خدمات کمک کند. اولین قدم، تقویت مراکز مشاوره و اختصاص منابع مالی بیشتر برای ارتقای کیفیت خدمات روان‌شناختی است. این منابع باید برای توسعه زیرساخت‌های فیزیکی و دیجیتال مراکز مشاوره، جذب مشاوران با تجربه و متخصص و همچنین به‌روز رسانی تجهیزات و تکنولوژی‌های مورد نیاز برای ارائه خدمات بهتر تخصیص یابد. با توجه به افزایش تعداد دانشجویان و چالش‌های روانی متنوع آنها، این اقدام ضروری است.

 

علاوه بر این، ارائه آموزش‌های مستمر و دوره‌های تخصصی برای مشاوران و روان‌شناسان دانشگاه‌ها می‌تواند موجب بهبود کیفیت خدمات مشاوره‌ای شود. این آموزش‌ها باید شامل دوره‌های تخصصی در زمینه‌های مختلف روان‌شناختی مانند مشاوره بحران، روان‌درمانی، شناسایی و مقابله با اضطراب و افسردگی، و مهارت‌های ارتباطی باشد. برگزاری کارگاه‌ها و سمینار‌های آموزشی برای مشاوران و روان‌شناسان می‌تواند آنها را با جدیدترین روش‌ها و تکنیک‌های علمی در حوزه سلامت روان آشنا کند و به آنها کمک کند تا خدمات بهتری به دانشجویان ارائه دهند.

 

در این راستا، ایجاد فضایی محرمانه برای دانشجویان، که احساس امنیت و اعتماد به‌وجود آورد، از اهمیت زیادی برخوردار است. دانشجویان باید بدانند که اطلاعات شخصی و مسائل مطرح‌شده در جلسات مشاوره کاملاً محرمانه باقی خواهد ماند و هیچ فردی به غیر از مشاور مربوطه به آن دسترسی نخواهد داشت. این اصل باید به‌طور جدی توسط همه مراکز مشاوره رعایت شود تا دانشجویان با خیال راحت و بدون ترس از افشای اطلاعات خود، به این مراکز مراجعه کنند.

 

در کنار این اقدامات، یکی از مهم‌ترین نیاز‌های امروز، فراهم کردن دسترسی آسان و سریع به خدمات روان‌شناختی است. از این رو، پیشنهاد می‌شود که مراکز مشاوره به‌صورت آنلاین و تلفنی نیز خدمات خود را ارائه دهند تا دانشجویان بتوانند در هر زمان و مکان به مشاوره دسترسی پیدا کنند. همچنین، ایجاد پلتفرم‌های آنلاین برای ثبت درخواست‌های مشاوره، مشاهده وضعیت سلامت روان و پیگیری جلسات مشاوره می‌تواند فرآیند مراجعه به این مراکز را تسهیل کند.

 

این اقدامات نه تنها به ارتقای سلامت روان دانشجویان کمک می‌کند، بلکه به بهبود کیفیت تحصیل و پیشگیری از بحران‌های روانی جدی نیز منجر خواهد شد. دانشجویان که سلامت روان خوبی دارند، قادر خواهند بود تا در مواجهه با مشکلات تحصیلی، اجتماعی و شخصی به بهترین نحو عمل کنند. این وضعیت موجب خواهد شد که آنان توانمندی‌های خود را به‌طور بهینه در عرصه‌های تحصیلی، اجتماعی و حرفه‌ای به کار گیرند و در نهایت از موفقیت‌های بیشتری برخوردار شوند.

 

در شرایط فعلی که فشار‌های اجتماعی، اقتصادی و تحصیلی بیش از پیش بر دوش دانشجویان قرار گرفته است، مراکز مشاوره باید به‌عنوان پناهگاهی امن برای آنان عمل کنند. افزایش میزان اضطراب، افسردگی و دیگر مشکلات روانی در میان دانشجویان به دلیل عوامل مختلفی همچون چالش‌های تحصیلی، فشار‌های خانوادگی، بحران‌های اقتصادی و تحولات اجتماعی، نیاز به پشتیبانی مستمر را ضروری‌تر کرده است. در این شرایط، مراکز مشاوره باید با ارائه خدمات مشاوره‌ای مؤثر، به دانشجویان کمک کنند تا این فشار‌ها را مدیریت کرده و به سلامت روان و توانمندی‌های شخصی خود دست یابند.

 

این مراکز باید فضای حمایتی و امنی فراهم کنند که دانشجویان بتوانند آزادانه مشکلات و چالش‌های خود را با مشاوران در میان بگذارند و راهکار‌های عملی برای بهبود وضعیت روانی خود بیابند. با توجه به این که برخی از دانشجویان ممکن است با مشکلات خانوادگی، اجتماعی یا تحصیلی دست و پنجه نرم کنند، مشاوره‌های دانشگاهی می‌توانند به آنان کمک کنند تا مهارت‌های حل مسئله، مقابله با استرس و مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت کنند.

 

در نهایت، دانشگاه‌ها باید در راستای بهبود سلامت روان دانشجویان، اقدامات پیشگیرانه‌ای نیز در نظر بگیرند. این اقدامات می‌تواند شامل برگزاری کارگاه‌های آموزشی در زمینه مدیریت استرس، ارتقای مهارت‌های زندگی، افزایش آگاهی در مورد سلامت روان و تقویت مهارت‌های ارتباطی باشد. همچنین، باید فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی در دانشگاه‌ها به‌طور گسترده‌تری برگزار شود تا دانشجویان در کنار هم، مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی خود را بهبود بخشند و از ارتباطات اجتماعی سالم برخوردار شوند.

 

در مجموع، گسترش و تقویت خدمات روان‌شناختی در دانشگاه‌ها باید به‌عنوان یک اولویت استراتژیک در نظر گرفته شود. با توجه به چالش‌های متعدد موجود در زندگی دانشجویان، ضرورت دارد که حمایت‌های روان‌شناختی به‌طور مستمر و همه‌جانبه در دسترس آنان قرار گیرد تا از وقوع بحران‌های روانی پیشگیری شود و سلامت روان دانشجویان بهبود یابد.