خبرگزاری دانشجوآتش بس موقتی در سایه تبادل اسرا میان حماس و رژیم صهیونیستی/ آیا جنگ غزه به پایان می‌رسد؟
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو؛ جنگ در غزه به ظاهر متوقف شده اما هیچ تضمینی برای پایان قطعی آن وجود ندارد. نگرانی‌ها و تردیدها درباره بازگشت اسرائیل به میدان جنگ، به خصوص پس از آزادسازی اسرای اسرائیلی، شدیدتر شده است.
پس از سال‌ها درگیری و کشتار، جنگ غزه فعلاً متوقف شده است اما این توقف موقتی است و شرایط شکننده‌ای دارد.حماس خواهان پایان کامل جنگ و تثبیت دستاوردهای خود است. اما رژیم اسرائیل نقشه متفاوتی دارد: دیدگاه تل‌آویو این است که حماس صرفاً باید به مرحله اول پایبند باشد و سپس سلاح‌های خود را تسلیم کند، حکومت غزه را تحویل دهد و از صحنه سیاسی محو شود.
دولت افراطی و جنگ‌طلب نتانیاهو
دولت سه‌جانبه نتانیاهو-سموتریچ-بن گویر، که گرایش‌های تندرو دارند، به هیچ وجه حاضر به پذیرش صلحی جامع نیستند و همچنان روی ایده «جنگ ابدی» حساب می‌کنند.
اگر طرح ترامپ برای حل و فصل مسالمت‌آمیز مشکلات با شکست مواجه شود، بعید است که این دولت از راهکار نظامی دست بردارد.
شواهد نشان می‌دهد که مرحله اول تبادل اسرا، هر چند با برخی نقض‌ها و تردیدهای اسرائیلی، نسبتاً به آرامی در حال اجرا است. همه طرف‌ها—حماس، رژیم اسرائیل و میانجی‌ها—دلایل خود را برای پیشبرد سریع این مرحله دارند.
اما مرحله اول صرفاً آغازی است و مسائلی چون تسلیح حماس، انتقال قدرت در نوار غزه و ترتیبات بعد از جنگ پیچیده‌تر و مبهم‌تر هستند. هیچ تضمینی نیست که رژیم اسرائیل از فشار نظامی و سیاسی خود بکاهد.
اهداف اصلی نتانیاهو از پذیرش توافق
نخست‌وزیر رژیم اسرائیل، که با اکراه طرح ترامپ را پذیرفته است، آن را پر از نقص می‌داند و باور ندارد که بتواند پایان جنگ غزه را رقم بزند. دو دلیل اصلی برای این نگاه وجود دارد:
-
انتظار دارد که ترامپ به زودی علاقه‌اش به طرح را از دست بدهد، به ویژه پس از آزادسازی اسرای اسرائیلی که برای ترامپ یک پیروزی بزرگ به حساب می‌آید.
-
تفکر آنها بر این است که حماس به تعهدات سختگیرانه‌تر در مراحل بعدی، از جمله خلع سلاح و تحویل حکومت غزه، پایبند نخواهد بود.
آیا جنگ به پایان می‌رسد؟
سؤال کلیدی این است: چه کسی می‌تواند جلوی اسرائیل را بگیرد اگر نتانیاهو بهانه‌ای برای آغاز مجدد جنگ پس از آزادی اسرای خود پیدا کند؟ آیا ترامپ می‌تواند فشار دیپلماتیک و سیاسی خود را حفظ کند؟
تجربه تلخ گذشته نشان می‌دهد که ترامپ شخصیت ناپایداری دارد و احتمالاً پس از مرحله اول که توجه عمومی کاهش یابد، علاقه خود را از دست خواهد داد. این دقیقاً همان چیزی است که نتانیاهو روی آن حساب می‌کند.
اگر فشارهای دیپلماتیک آمریکا تضعیف شود و جنگ مجدداً از سر گرفته شود، رزیم اسرائیل با مشکلات اقتصادی و اجتماعی بسیار جدی روبرو خواهد شد.
هزینه‌های نظامی بالا و ادامه حضور در غزه منجر به کسری شدید بودجه و افزایش بدهی‌های دولت خواهد شد.
خدمات شهری نظیر سلامت، آموزش و حمل و نقل آسیب خواهند دید.
موقعیت رژیم اسرائیل در سطح بین‌المللی تضعیف شده و احتمال تحریم‌های اقتصادی افزایش می‌یابد.
فشارهای ناشی از تحریم و بحران اقتصادی می‌تواند منجر به موجی از فرار مغزها، به خصوص در بخش فناوری‌های پیشرفته، شود که ضربه‌ای بزرگ به اقتصاد این کشور خواهد بود.
در مقابل، حل و فصل مسالمت‌آمیز بحران می‌تواند اقتصاد اسرائیل را به مسیر رشد طبیعی بازگرداند.
آزادسازی اسرای اسرائیلی، که نتانیاهو به عنوان بهانه‌ای برای مشروعیت دادن به ادامه جنگ استفاده می‌کرد، می‌تواند حمایت بین‌المللی و حتی حمایت آمریکا از جنگ او را کاهش دهد.
بدون برگ همدردی با اسرای زندانی، جنگ اسرائیل به طور فزاینده‌ای در انزوای جهانی قرار خواهد گرفت، به ویژه اگر این جنگ بار دیگر با شدت ویرانگر و بدون محدودیت از سر گرفته شود. ترس از آسیب رساندن به اسرایی که دیگر در غزه نیستند، از بین می‌رود و این می‌تواند موجی از محکومیت جهانی به همراه داشته باشد.
ارسال ۲۰۰ نظامی آمریکایی به اسرائیل برای نظارت بر اجرای توافق آتش‌بس، نشان‌دهنده ریاست مستقیم آمریکا بر مکانیزم‌های اجرایی است. این نظارت می‌تواند برای جلوگیری از بازگشت مجدد به جنگ نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.
سناریوهای پیش رو
سناریویی شبیه به «مدل لبنان» که ادامه نقض توافق‌ها توسط اسرائیل و حملات محدود و هدفمند باشد، بسیار محتمل است. یعنی رژیم توقف جنگ ارا به ظاهر می‌پذیرد اما در عمل آن را نقض می‌کند.
سناریوی دیگر، طولانی شدن روند عقب‌نشینی اسرائیل، تأخیر در ورود کمک‌ها، و دشواری‌های بازسازی زیرساخت‌هاست که بحران انسانی را عمیق‌تر کرده و باعث افزایش مهاجرت «اختیاری» مردم غزه پس از باز شدن گذرگاه‌ها خواهد شد.
همچنین تلاش‌هایی که از ساعات اولیه عقب‌نشینی آغاز شده برای ایجاد آشوب داخلی، هدف قرار دادن مقاومت از طریق گروه‌های هم‌دست اسرائیل، و جلوگیری از ورود کمک‌ها، نشانه‌هایی از پیچیدگی بحران و احتمال دخالت‌های بعدی است.
در این میان، جامعه جهانی به ویژه کشورهای عربی و اسلامی که در طرح ترامپ دخیل بوده و از آن حمایت می‌کنند، مسئولیت بزرگی در نظارت بر اجرای آتش‌بس و تشکیل شبکه‌ای امنیتی برای غزه و مسئله فلسطین دارند. عدم توجه و نظارت دقیق می‌تواند منجر به شکست توافق و تکرار خشونت‌ها شود.
