همشهری آنلاینموج تغییرات بزرگ با نماد دزد دردیایی که کلاه حصیری بر سر دارد | دوره‌ای جدید از انقلاب‌های رنگی با محوریت نسل زِد
به گزارش همشهری آنلاین ، رییس‌جمهور ماداگاسکار به تازگی از کشورش گریخت، این یکی از چند موارد اخیر در سال جاری میلادی است که نشان‌دهنده روند جدیدی از انقلاب‌های رنگی و سقوط دولت‌هاست. البته روندی به پیش‌قراولی نسل زِد (متولدین 1997 تا 2003). گروه سنی که پیوند عمیق با شبکه‌های اجتماعی دارد و معرفت خود را از آنها تغدیه می‌کند. اعتراضات نسل زد بخش‌های بزرگی از آسیای جنوب شرقی تا آفریقا را در برگرفته و شاهد اعتراضات مهم و سراسری در نپال، اندونزی، ماداگاسکار، کنیا در این چند ماه اخیر هستیم.
نماد مشترک بسیاری از این جنبش‌های نسل زِد، جمجمه و استخوان‌های ضربدری با کلاه حصیری است؛ این نماد متعلق به لوفی قهرمان اصلی یک مانگای ژاپنی معروف به‌نام «وان پیس» (One Piece) است؛ اثری که توسط ایچیرو اودا خلق شده و از دهه ۱۹۹۰ تاکنون یکی از محبوب‌ترین و پرفروش‌ترین مانگاها و انیمه‌های تاریخ جهان به شمار می‌رود. لوفی یک جوان پرانرژی وماجراجویی است که رویای تبدیل شدن به پادشاه دزدان دریایی در سر دارد و نماد آزادی، شجاعت، دوستی و مبارزه با ظلم است. او از هیچ قدرت یا نظام فاسدی نمی‌ترسد و همواره به دنبال آزاد کردن مردم از ستم است، حتی اگر این کار او را در برابر دولت‌ها یا قدرت‌های بزرگ قرار دهد.
این نماد جمجمه و استخوان‌های ضربدری با کلاه حصیری معروف لوفی، در روزهای اخیر از مراکش تا ماداگاسکار به چشم می‌خورد. جوانان اندونزی نیز تابستان امسال با اشتیاق از آن استفاده کردند، و درصدد بودند آن را به‌جای پرچم کشورشان بگذارند. مقامات استفاده از این نماد را جرم‌انگاری کردند و شاید نخستین بار باشد که سازمان عفو بین‌الملل مجبور شد برای به‌کارگیری یک نماد انیمه‌ای اظهار نظر کند. در ادامه به کم وکیف اعتراضات مهم نسل زِد در سال جاری میلادی در کشورهای مختلف پرداخته می‌شود.
1-ماداگاسکار:
بعد از اینکه واحدهای ارتش رئیس‌جمهور، آندری راجولینا را تنها گذاشتند، او در توافقی با امانوئل مکرون، رییس‌جمهور فرانسه، روز یکشنبه ماداگاسکار را که زمانی پیش‌تر مستعمره فرانسه بود؛ سوار بر یک هواپیمای نظامی متعلق به فرانسه ترک کرد.
اعتراضات اولیه در 25 سپتامبر، علیه قطعی‌های مکرر آب و برق برای بیش از 12 ساعت، رخ داد. اما به سرعت گسترش یافت و نارضایتی‌های بیشتری درباره فساد و حکمرانی بد شکل گرفت. نسل زد پیشران اصلی اعتراضاتی بود که منجر به فرار رییس‌جمهور از کشور شد.
یک جوان 22 ساله ماداگاسکاری که در یک هتل مشغول است و به گفته خود درآمد سالیانه‌ش فقط 67 دلار است؛ در گفت‌وگو با رویترز می‌گوید حقوق او کفاف حتی تهیه غذا راهم نمی‌دهد. او اضافه می‌کند که این مشکل عمده نسل زد است و رییس‌جمهور این کشور در 16 سال حکومت خود هیچ‌کاری نکرده است مگر آنکه خود و اطرافیانش را ثروتمند کرده باشند.
طبق گزارش بانک جهانی، ماداگاسکار جمعیتی حدود 30 میلیون نفری دارد و 68درصد جمعیت آنان زیر سی سال هستند. با این حال سه‌چهارم مردم در فقر زندگی می‌کنند و تولید ناخالص داخلی سرانه کشور بین سال‌های ۱۹۶۰ (سال استقلال) تا ۲۰۲۰ حدود ۴۵ درصد کاهش داشته است.
2-پرو:
در پرو هم در سه روز گذشته، رییس‌جمهور دینا بولوارته استیضاح و برکنار شد. در پرو اعتراضات در ۲۰ سپتامبر، پس از اصلاحات در نظام بازنشستگی کشور آغاز شد. اصلاحاتی که همه پرویی‌های بالای ۱۸ سال را ملزم می‌کرد به یک صندوق بازنشستگی بپیوندند.
اعتراضات در پرو هم با محوریت نسل زد است. نماد جمجمه با کلاه حصیری، نماد اعتراضات جریان نسل زد در جریان اعتراضات پرو خودنمایی می‌کرد. بر اساس داده‌های سازمان آمار پرو؛ 27 درصد جمعیت این کشور را جوانان 18 تا 27 ساله تشکیل می‌دهند و به‌طور کلی 47.8 درصد آنان زیر سی سال هستند.
بحران امنیتی از جمله افرایش جرائم، در کنار مسائل اقتصادی از دلایل اصلی اعتراضات و کنار زدن حکومت بولوارته شد که به سادگی نمی‌توان آن را در جناح‌های سنتی چپ و راست دسته‌بندی کرد و این نشان می‌دهد که مورد پرو مانند سایر موارد، اعتراضات نسل زد در دسته‌بندی‌های متعارف سیاسی قرار نمی‌گیرد و نارضایتی برانگیخته علیه نخبگان حاکم سیاسی اعم از هر جناحی است.
3-نپال:
سقوط دولت در نپال، مهم‌ترین نمونه عینی سقوط حکومت‌ها توسط نسل زد در سال جاری بود که با خشونت بالایی هم پایان گرفت. نخست‌وزیر «کی.پی شارما اولی» که استعفا داد، همسرش در ساختمان نخست‌وزیری، زنده زنده سوزانده شد. علت اولیه اعتراضات، دستور دولت به بسته‌شدن فوری شبکه‌های اجتماعی بود، اما در اصل این فرمان دولتی نارضایتی‌ها نسبت به فساد، بیکاری جوانان، نابرابری و نخبگان حاکم را عمیق کرد. دولت اولی از ائتلاف‌های چپ‌گرای ملی/کمونیستی تشکیل شده بود. در مقابل اما معترضان نسل‌زد گرایش ایدئولوژیک واحدی نداشتند و بیشتر احساس نفرت از نخبگان حکومت و سیاسی کشور در میان آنان در جریان بود. در نپال، افراد زیر ۳۰ سال ۵۶ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند.
4-مراکش:
اعتراضات اخیر در مراکش همچنان منجر به سقوط حکومت نشده است، اما گسترده‌ترین اعتراضات بعد از بهار عربی سال 2011 و خشونت‌بار بعد از سال 2016 به شمار می‌رود. مرگ‌ومیر در بیمارستان‌های عمومی و خشم نسبت به اولویت‌گذاری بودجه و بیکاری بالای جوانان و نابرابری دلایل اولیه معترضان بود که مطالباتی برای خدمات درمانی بهتر، آموزش، اشتغال دارند.
دولت فعلی مراکش تحت رهبری نخست‌وزیر طرفدار اقتصاد بازار است و معترضان هم بیشتر خواستار اصلاحات اجتماعی-اقتصادی و عدالت در خدمات هستند تا اینکه نظام اقتصادی کامل تغییر کند. از آنجا که نقد مستقیم سلطنت حساس است، اعتراضات غالباً از پادشاه درخواست مداخله در اصلاحات می‌کنند.
اعتراضات اخیر برای مراکش این‌بار یک پیچیدگی خاص دارد. مراکش قرار است در مشارکت با پرتغال و اسپانیا میزبان جام جهانی باشد و تامین نظم و امنیت عمومی و حفظ رشد توسعه برای مقامات اهمیت دارد. اگرچه مطابق داده‌های بانک جهانی تولید ناخالص داخلی در مراکش از 3.8 درصد در سال گذشته به 4.6 درصد در سال جاری رسیده است، معترضان می‌گویند این رفاه به طور متناسب میان شهروندان توزیع نشده و احساس آنان از فقر بیشتر شده است.
میانه سنی در مراکش ۲۹.۸ سال است گروه- نسل زد 212- (GenZ 212)- اشاره به کد تلفنی مراکش- با کمک اپلیکیشن‌های Discord، تیک‌تاک، اینستاگرام پیش‌قراول و سازمان‌دهنده اعتراضات بودند. فعلا اعتراضات در مراکش به سرنگونی حکومتی نیانجامیده و معترضان بیشتر منتظر سخنرانی در افتتاحیه پارلمان این ماه هستند و از خط قرمز مهم سلطنت در این کشور عبور نکردند. در یکی از بیانیه‌ها، گروه GenZ 212 بخشی از سخنرانی پادشاه در سال ۲۰۱۷ نقل شده که در آن به مقامات هشدار داده بود: «یا وظایف خود را به‌طور کامل انجام دهید، یا از عرصه عمومی کناره‌گیری کنید.»
5-کنیا:
اعتراضات جوانان علیه قانون مالی جدید و مرگ یک فعال وبلاگ‌نویس در بازداشت شروع شد و به تجمعات گسترده و برخوردهای سنگین پلیس انجامید. کنیا نزدیک سه سال است که درگیر اعتراضات و ناآرامی‌ها است ولی به نظر می‌رسد رییس‌جمهور این کشور؛ ویلیام روتو به این اعتراضات به شکل معناداری توجه نمی‌کند و در پاسخ با سرکوب‌های خشونت‌بار پلیسی، قطع رسانه‌ها، تعطیلی اینترنت و تغییرات نیم‌بند در کابینه واکنش نشان می‌دهد.
در سال ۲۰۲۳، روتو که در انتخابات ۲۰۲۲ با شعارهای طرفدار طبقات فرودست و وعده پایان دادن به خشونت پلیس به قدرت رسیده بود،؛ با وجود مخالفت جوانان، مالیات‌ها را افزایش داد. در پی این تصمیم، دست‌کم ۲۳ نفر در اعتراضات ۲۰۲۳ کشته شدند.
در سال ۲۰۲۴ هم شاهد اعتراضات جوانان موسوم به «هفت روز خشم» بودیم که طی آن دست‌کم ۵۰ نفر جان باختند، روتو چند عضو کابینه را برکنار کرد. اما این اقدامات ناکافی بود و در سال جاری میلادی هم اعتراضات دوباره شعله‌ور شدند. این بار، روتو به پلیس دستور داد تا به پای معترضان شلیک شود و پخش زنده تظاهرات را ممنوع کرد. گزارش‌ها حاکی است که دست‌کم ۶۵ نفر در اعتراضات نسل زد کنیا در سال جاری کشته شده باشند.
6-اندونزی:
تظاهرات دانشجویی سرآغاز حرکات اعتراضی بود و اعتراض جوانان علیه امتیازات نمایندگان و برخی سیاست‌های دولتی بود. نماد معترضین «One Piece / Jolly Roger» بود و به عنوان نشان حرکت جوانان شناخته شده است. «وان پیس» (One Piece) همان مانگای ژاپنی معروف با قهرمانی شخصیت لوفی است که در ابتدا توضیح داده شد. این اعتراضات در چند موج منجر به خشونت، تعدادی کشته شد ولی سرانجام حکومت عقب‌نشینی و اصلاحات مقطعی اعلام شد.
