گام بلند لرستان برای ثبت جهانی مسجد جامع بروجرد
باشگاه خبرنگاران جوان؛ رضوان پاک منش - مسجد جامع با معماری زیبا و قدمت تاریخی خود، یکی از مهم‌ترین اماکن باستانی و جا‌های دیدنی بروجرد به حساب می‌آید. این مسجد در واقع بر ویرانه‌ی یک آتشکده بنا شده است.
بعد از ورود اسلام به ایران بسیاری از آتشکده‌ها و یا ویرانه‌هایشان به مسجد تبدیل شدند که مسجد جامع بروجرد نیز از همین دست مساجد است.
مورخان حدس می‌زنند ساخت این بنا به دوران حکومت قاسم بن عجلی، معروف به ابودلف از حکمرانان مأمون و معتصم عباسی، بر غرب ایران و بین سال‌های ۱۵۰ تا ۲۲۶ قمری، برمی‌گردد. شبستان شمالی مسجد نیز در قرن چهارم میلادی ساخته شد. از زمان بنا شدن این مسجد تا به امروز، که ۱۲ قرن از آن می‌گذرد، مسجد جامع بروجرد با آسیب‌های بسیاری رو‌به‌رو شده و بار‌ها مورد بازسازی، تعمیر و مرمت قرارگرفته است.
رفع موانع ثبت جهانی مسجد جامع بروجرد
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان لرستان به همراه جمعی از مسئولان محلی از مسجد جامع بروجرد بازدید کردند. هدف این بازدید، بررسی روند مرمت و رفع موانع موجود در مسیر ثبت جهانی این بنای تاریخی ارزشمند بود.
عطا حسن‌پور مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان لرستان، به همراه بابایی شهردار بافت تاریخی بروجرد، و گودرزی مدیر میراث فرهنگی این شهرستان، از مسجد جامع بروجرد بازدید کردند. این بازدید با هدف بررسی روند مرمت و احیای بنا و رفع موانع پیش‌روی ثبت جهانی آن انجام شد.
حسن‌پور در این بازدید با اشاره به اقدامات انجام‌شده طی سال گذشته اظهار کرد: «در اقدامی بی‌سابقه، سقف کاذبی که حدود ۴۰ سال پیش در زیر گنبد تاریخی مسجد جامع احداث شده بود، با نظارت کارشناسان میراث فرهنگی استان و شهرستان برچیده شد و هم‌اکنون عملیات مرمت بخش زیر گنبد در حال اتمام است.»
وی افزود: «هدف اصلی از این پروژه، آماده‌سازی مقدمات تهیه پرونده ثبت جهانی مسجد جامع بروجرد است. در این مسیر، با همکاری فرماندار ویژه، شهرداری، شورای اسلامی شهر و نمایندگان محترم مجلس، موانع مختلف به تدریج برطرف شده و اکنون در مرحله پایانی نیازمند همراهی بیش از پیش دستگاه‌های مرتبط از جمله اداره اوقاف هستیم.»
مدیرکل میراث فرهنگی لرستان با تأکید بر اهمیت تاریخی این اثر گفت: «مسجد جامع بروجرد از کهن‌ترین مساجد ایرانی است که بر روی بقایای یک آتشکده ساسانی بنا شده و از آثار شاخص قرون اولیه اسلامی محسوب می‌شود.»
وی افزود: «در حال حاضر، برچیدن الحاقات غیرمجاز، قطع اشجار مزاحم، رفع آسیب‌های سازه‌ای و مرمت بخش‌های مختلف مسجد در دستور کار قرار دارد. همچنین، تملک مغازه‌های اطراف این مسجد تاریخی از اولویت‌های اصلی ماست، چرا که این بنا‌های تجاری منظر مناره و فضای تاریخی مسجد را مخدوش کرده‌اند.»
مسجدی باقی مانده از دوران مختلف تاریخی
شواهد و کتیبه‌های مختلف، از بازسازی‌های مختلف این مسجد در دوره‌های سلجوقی، صفوی و قاجار خبر می‌دهند.
این مسجد در دوران سلجوقی مسجد پررفت‌وآمد و مهمی بوده است. بخش اصلی مسجد، بخش گنبدخانه (یک فضای گنبددار به همراه ایوان) است، محوطه‌سازی مسجد در قرون چهارم و پنجم هجری و باقی قسمت‌های مسجد و تعمیرات آن در دوره‌های بعدی انجام گرفته است.
برای مثال در سال ۱۲۰۹ قمری، تقی‌خان رازانی بروجردی، حاکم بروجرد در دوره فتحعلی شاه قاجار، ایوان و مناره‌های اطراف مسجد را احداث کرد و به گنبدخانه افزود و باقی تعمیرات نیز در دوره‌ی صفویان و سال‌های ۱۰۲۲، ۱۰۶۹، ۱۰۹۲ و ۱۲۰۹ قمری صورت گرفته‌اند.
باشگاه خبرنگاران جوان