نویسندگان افتخاری، زخم پنهان بر پیکر پژوهش
در دنیای امروز، علم نه تنها نماد پیشرفت فردی و جمعی است، بلکه به‌طور فزاینده‌ای به شاخصی برای موفقیت شغلی و اعتبار اجتماعی بدل شده است. اما در سایه این اهمیت روزافزون، پدیده‌ای نگران‌کننده به عنوان نویسندگی هدیه‌ای (Gift Authorship) ظهور کرده است. این افراد نامشان بر مقالات علمی ظاهر می‌شود، بی‌آنکه سهمی واقعی در تحقیق، جمع‌آوری داده یا تحلیل داشته باشند.
تحقیقات نشان می‌دهد که این امر اغلب نه به دلیل همکاری علمی، بلکه بر اساس نفوذ اداری، ارتباطات شخصی، یا حتی معاملات مالی با نویسندگان مقاله رخ می‌دهد. در این روند، پژوهش از فرآیند خلاقانه و دقیق خود فاصله می‌گیرد و به کالایی قابل معامله تبدیل می‌شود.
طی این روش های سودجویانه افرادی به عنوان نویسنده معرفی می‌شوند که در واقع سهم واقعی در پژوهش نداشته‌اند. انگیزه‌های این اقدام متنوع‌اند: افزایش تعداد مقالات برای ارتقای شغلی، جلب توجه و اعتبار ظاهری، و حتی حفظ جایگاه در محیط‌های علمی رقابتی. در یک مطالعه منتشر شده در مجله Anaesthesia مشاهده شد که حتی دانش‌آموزان دبیرستانی در فهرست نویسندگان مقالات علمی قرار گرفته‌اند، موضوعی که پرسش‌های جدی درباره اخلاق و شفافیت در نویسندگی برمی‌انگیزد [1].
مشکل وقتی پیچیده‌تر می‌شود که پای افرادی به میان می‌آید که حتی با ابزارها، محیط‌ها و الفبای پژوهش علمی آشنایی ندارند، اما به دلیل فشار سیستم برای ارتقای رزومه، مقالات به صورت سفارشی برای آن‌ها تهیه و نامشان درج می‌شود. در چنین فضایی، مدرک تحصیلی و عنوان علمی جای شایستگی واقعی را می‌گیرد و علم به بازاری برای رزومه‌سازی و ظاهرگرایی تبدیل می‌شود؛ جایی که شمار مقالات بر کیفیت و توان پژوهشی تقدم پیدا می‌کند.
چنین وضعیتی نه تنها اعتماد جامعه به علم را تضعیف می‌کند، بلکه انگیزه پژوهشگران صادق را کاهش داده و خلاقیت علمی را در حصار عنوان زندانی می‌کند. کارشناسان بر این باورند که تنها راه مقابله با این بحران، شفافیت کامل در اعلام نقش هر نویسنده، نظارت دقیق نهادهای دانشگاهی و بازسازی فرهنگ پژوهش واقعی است. علم، برخلاف بازار، حوزه‌ای برای حقیقت، کنجکاوی و شایستگی است و جامعه علمی باید به این پرسش پاسخ دهد که چگونه می‌توان تعادل میان رشد پژوهش و اعتبار علمی را حفظ کرد؟!
منبع:
[1] https://timesofindia.indiatimes.com/city/chandigarh/row-at-pgi-over-medical-paper-listing-school-student-as-co-author/articleshow/124465961.cms
