موشک تاماهاک چیست؟ / از ادعای استفاده در حمله به ایران تا پافشاری اوکراین برای خرید

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو؛ موشک کروز «تاماهاک» (BGM-109 Tomahawk)، یکی از شناخته‌شده‌ترین تسلیحات دوربرد ارتش ایالات متحده، بیش از چهار دهه است که در زرادخانه‌های نیروی دریایی آمریکا و متحدان آن، نقشی کلیدی ایفا می‌کند.

این موشک با بردی بیش از ۱۶۰۰ کیلومتر، قابلیت پرواز در ارتفاع پایین، هدایت دقیق ماهواره‌ای و توان حمل انواع کلاهک‌های متعارف و تخصصی، یکی از ابزارهای اصلی ارتش آمریکا برای حملات نقطه‌ای و عملیات‌های تهاجمی دوربرد به شمار می‌آید.

 

تولید و توسعه از جنگ سرد تا عصر مدرن

 

تاماهاک در دهه ۱۹۷۰ در آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جانز هاپکینز طراحی شد و از سال ۱۹۸۳ وارد خدمت رسمی شد. طی چهار دهه گذشته، این موشک توسط شرکت‌هایی چون جنرال داینامیکس، هیوز، مک‌دانل داگلاس و در نهایت ریتیون توسعه یافته و به‌روز شده است.

نسل‌های مختلف این موشک، از نسخه‌های هسته‌ای اولیه تا نمونه‌های پیشرفته امروزی با قابلیت ضدکشتی و حمله به اهداف متحرک، همگی بر پایه طراحی ماژولار اولیه ساخته شده‌اند.

ویژگی‌ها و عملکرد فنی

 

• نوع: موشک کروز زیرصوت

• برد عملیاتی: بیش از ۱۶۶۰ کیلومتر (بسته به نوع)

• سرعت: حدود ۹۲۰ کیلومتر بر ساعت

• وزن: حدود ۱۳۰۰ تا ۱۶۰۰ کیلوگرم

• سیستم‌های هدایت: GPS، ناوبری اینرسیایی، TERCOM و DSMAC

• کلاهک: متعارف، نفوذگر، خوشه‌ای یا JMEWS (کلاهک چندمنظوره نفوذی)

تاماهاک توانایی پرواز در ارتفاع بسیار پایین (۳۰ تا ۵۰ متر از سطح زمین یا دریا) را دارد که به آن امکان می‌دهد از دید رادارها پنهان بماند و به‌صورت غافلگیرانه به اهداف اصابت کند.

در سال ۲۰۲۱، جدیدترین نسخه این موشک با نام بلوک ۵ وارد خدمت شد. این نسخه دارای دقت هدف‌گیری ارتقایافته، برد عملیاتی افزایش‌یافته و توانایی حمله به اهداف متحرک دریایی و اهداف مستحکم زمینی است.

• بلوک ۵اِی (MST): نسخه ضدکشتی با قابلیت هدف‌گیری کشتی‌های متحرک

• بلوک ۵بی: نسخه مجهز به کلاهک چندمنظوره JMEWS برای نفوذ به سازه‌های بتنی و اهداف سخت

این نسخه‌ها می‌توانند در حین پرواز بازبرنامه‌ریزی شوند، در میدان نبرد پرسه بزنند، تصاویر زنده ارسال کنند و حتی از سوخت باقی‌مانده به‌عنوان عامل انفجار ثانویه استفاده کنند.

 

 

تاریخچهٔ عملیاتی

 

تاماهاک در جنگ‌ها و عملیات متعددی به کار رفته است؛ از جنگ خلیج فارس (۱۹۹۱) تا عملیات در یوگسلاوی، افغانستان، عراق، لیبی، یمن، سومالی و سوریه. موارد شاخص عبارت‌اند از:

 

• جنگ خلیج فارس (۱۹۹۱): بیش از ۲۸۸ فروند تاماهاک شلیک شد.

• عملیات ۱۹۹۸ (آفریقا/افغانستان): ۷۹ فروند شلیک همزمان.

• حملات ۲۰۱۱ علیه لیبی: بیش از ۱۵۰ فروند توسط آمریکا و بریتانیا.

• حملات ۲۰۱۷–۲۰۱۸ علیه سوریه: ده‌ها فروند برای هدف‌گیری پایگاه‌ها و تاسیسات مربوط به برنامهٔ شیمیایی.

• عملیات علیه انصارالله (۲۰۲۴): نیروی دریایی آمریکا بیش از ۸۰ تا ۱۳۵ فروند را در دوره‌ای از ۱۱ ژانویه تا ۲۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۴ به کار برد.

• ادعای شلیک به ایران (۲۱ ژوئن ۲۰۲۵): دونالد ترامپ در اظهارات اخیر خود اعلام کرده است که در جریان جنگ با ایران بیش از ۳۰ فروند تاماهاک به تأسیسات هسته‌ای ایران (نطنز، اصفهان و فورْدو) شلیک شده‌اند.
  
  
  

 

اوکراین به دنبال موشک تاماهاک

 ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین در هفته‌های اخیر درخواست خود برای دریافت موشک‌های تاماهاک از آمریکا را افزایش داده است و ادعا می‌کند که دریافت این موشک‌ها روسیه را مجبور می‌کند مذاکرات صلح را جدی‌تر بگیرد.

هر موشک تاماهاک حدود هزار و ۵۰۰ کیلوگرم وزن دارد و قیمت آن حدود ۱.۳ میلیون دلار تخمین زده می‌شود. ارسال موشک‌های تاماهاک به اوکراین، قابلیت‌های تهاجمی آن را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد و آن را قادر می‌سازد تا اهدافی را در اعماق خاک روسیه، از جمله پایگاه‌های نظامی، مراکز لجستیکی، فرودگاه‌ها و مراکز فرماندهی که در حال حاضر دور از دسترس هستند، با مهمات دقیق و مخرب هدف قرار دهد. مؤسسه مطالعات جنگ تخمین می‌زند که صد‌ها هدف نظامی روسیه در برد تاماهاک‌ها قرار دارند.

 

ترامپ روز جمعه در کاخ سفید با زلنسکی دیدار کرد و در جریان ناهار دوجانبه، ترامپ گفت که نمی‌داند آیا احتمال ارائه موشک‌های تاماهاک به اوکراین، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، را برای برگزاری مذاکرات جدید ترغیب کرده است یا خیر، اما خاطرنشان کرد که به نظر می‌رسد بر دستیابی به توافق صلح متمرکز است.

 

آکسیوس پس از این دیدار گزارش داد که زلنسکی «به شدت» بر سر تاماهاک «فشار آورد» اما ترامپ «هیچ انعطاف‌پذیری نشان نداد.» ترامپ گفت که قصد ندارد حداقل فعلا موشک‌های تاماهاک را به اوکراین بدهد.

رئیس جمهور آمریکا در دیدار با رئیس جمهور اوکراین در کاخ سفید گفت: در جریان جنگ از زیر دریایی ۳۰ موشک تاماهاک به ایران شلیک کردیم. ما خودمان به تاماهاک احتیاج داریم و باید برای خود نگه داریم.

 

 باوجود ادعای ترامپ مبنی بر استفاده از بمب افکن B2 و موشک‌های تاماهاک در جنگ با ایران، گزارش‌های آمریکایی اذعان داشته اند آمریکا در تحقق اهداف خود در ایران موفق نبوده است و سلاح‌های پیشرفته ایرانی در آسمان ایران ناکام مانده‌اند.