ایران از معادلات قفقاز حذف‌شدنی نیست

توافق سه‌جانبه آمریکا، جمهوری آذربایجان و ارمنستان که منجر به ایجاد «مسیر ترامپ» می‌شود، تبعات سیاسی و دیپلماتیک مهمی برای ایران دارد. این توافق نه‌تنها یک پروژه ترانزیتی، بلکه نشانه‌ای از حضور فعال و طراحی‌شده آمریکا در قفقاز جنوبی است؛ حضوری که می‌تواند معادلات قدرت در مجاورت مرزهای شمال‌غربی ایران را تغییر دهد.

شرق: توافق سه‌جانبه آمریکا، جمهوری آذربایجان و ارمنستان که منجر به ایجاد «مسیر ترامپ» می‌شود، تبعات سیاسی و دیپلماتیک مهمی برای ایران دارد. این توافق نه‌تنها یک پروژه ترانزیتی، بلکه نشانه‌ای از حضور فعال و طراحی‌شده آمریکا در قفقاز جنوبی است؛ حضوری که می‌تواند معادلات قدرت در مجاورت مرزهای شمال‌غربی ایران را تغییر دهد. از منظر سیاسی، این توافق با تقویت پیوندهای جمهودی آذربایجان و ارمنستان با واشنگتن، امکان کاهش نقش میانجیگرانه ایران را در منازعات قفقاز فراهم می‌کند. همچنین، همراهی دو کشور همسایه با یک ابتکار آمریکایی، می‌تواند موازنه سنتی میان قدرت‌های منطقه‌ای (ایران، روسیه و ترکیه) را دگرگون کند. از نظر دیپلماتیک، ایران با چالشی دوگانه روبه‌رو است؛ از یک سو‌ باید از فرصت بالقوه اتصال ترانزیتی جدید به نفع منافع اقتصادی خود بهره گیرد و از سوی دیگر، لازم است با حساسیت‌ از نفوذ امنیتی و سیاسی بازیگران فرامنطقه‌ای در نزدیکی مرزهایش جلوگیری کند.

تداوم رایزنی با باکو و ایروان، استفاده از سازوکارهای چندجانبه مانند فرمت ۳+۳ و تأکید بر اصل تمامیت ارضی کشورها، ابزارهایی هستند که تهران باید برای مدیریت پیامدهای این توافق در دستور کار قرار دهد. اما سؤال مهم اینجاست که تبعات سیاسی و دیپلماتیک توافق سه‌جانبه آمریکا، جمهوری آذربایجان و ارمنستان برای ایران چه خواهد بود؟ پاسخ به این سؤال، محور گفت‌وگویی با محسن پاک‌آیین، سفیر پیشین کشورمان در جمهوری آذربایجان و تحلیلگر ارشد حوزه قفقاز است که در ادامه، مشروح آن را از نظر می‌گذرانید.