کریدور ترامپ و یک امای دیگر

سران جمهوری آذربایجان و ارمنستان در حضور ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، توافق صلحی را امضا کردند که مهم‌ترین وجه آن توافق بر سر احداث گذرگاه ترامپ یا به عبارت دقیق‌تر «مسیر ترامپ برای صلح و شکوفایی بین‌المللی» است. مسیری که قرار است جایگزین طرح کریدور زنگزور برای اتصال جمهوری آذربایجان به جمهوری نخجوان از جنوبی‌ترین مسیر کشور ارمنستان و در کنار رود ارس (مرز مشترک ایران و ارمنستان) شود.

۱- سران جمهوری آذربایجان و ارمنستان در حضور ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، توافق صلحی را امضا کردند که مهم‌ترین وجه آن توافق بر سر احداث گذرگاه ترامپ یا به عبارت دقیق‌تر «مسیر ترامپ برای صلح و شکوفایی بین‌المللی» است. مسیری که قرار است جایگزین طرح کریدور زنگزور برای اتصال جمهوری آذربایجان به جمهوری نخجوان از جنوبی‌ترین مسیر کشور ارمنستان و در کنار رود ارس (مرز مشترک ایران و ارمنستان) شود. تا پیش از این، ارمنستان به‌شدت با احداث این کریدور که آذربایجان قصد مالکیت و مدیریت آن را داشت، مخالفت می‌کرد و مخالفت آن عمدتا به پشتوانه سیاسی و امنیتی آشکار ایران و غیرآشکار روسیه بود. در مقابل جمهوری آذربایجان به پشتوانه سیاسی، امنیتی و اقتصادی ترکیه بر احداث این کریدور به هر شکل اصرار داشت. جدال آذربایجان و ارمنستان بر سر این گذرگاه، وضعیت نه صلح و نه جنگ میان دو کشور را در هاله‌ای از ابهام قرار داده بود و به نظر می‌رسد هر لحظه جنگ دیگری میان دو کشور حتی با دخالت کشورهای پیرامونی را برافروزد؛ اما حل این مسئله و توافق بر سر ایجاد راه مواصلاتی میان آذربایجان و نخجوان، مسیر را برای ایجاد صلح پایدار میان آذربایجان و ارمنستان هموار می‌کند.

۲- اگرچه جزئیات توافق صلح میان دو کشور با وساطت آمریکا و ترامپ منتشر نشده‌، اما صورت آشکار ماجرا این است که ارمنستان و شخص پاشینیان، نخست‌وزیر این کشور، دیگر مخالف احداث گذرگاه ارتباطی میان آذربایجان و نخجوان از خاک ارمنستان نیستند. کوتاه‌آمدن ارمنستان می‌تواند نتیجه دو عامل باشد؛ عامل نخست اینکه ارمنستان یک امتیاز اقتصادی یا تجاری و حتی سیاسی و امنیتی بزرگ‌ از آمریکا دریافت کرده است و عامل دوم هم اینکه احداث این گذرگاه دیگر تحت مالکیت و کنترل مورد ادعای آذربایجان نخواهد بود و کشور ثالث (آمریکا) با حضور شرکت‌های آمریکایی مسئولیت اجرا و مدیریت آن را بر عهده خواهد داشت. این مسئله نگرانی سیاسی و امنیتی و حتی اقتصادی ارمنستان را تا حد زیادی از بین خواهد برد. به عبارتی، مخاطرات سیاسی و امنیتی طرح جدید در مقابل طرح زنگزور با لحاظ امتیازات سیاسی و اقتصادی احتمالی آمریکا به ارمنستان کمتر خواهد بود.