همشهری آنلایناین ۱۰۰۰ کشتی سایه | پول جنگ چگونه تامین می شود؟
به گزارش همشهر ی‌آنلاین، در حالی که اتحادیه اروپا دور نوزدهم تحریم‌ها علیه روسیه را اعلام کرده آمریکا نیز تلاش‌های خود را برای خارج کردن باقی‌مانده نفت و گاز روسیه از بازار اروپا و دیگر بازارها ادامه می‌دهد و قصد دارد آن را با منابع انرژی خود جایگزین کند.
واشنگتن در حال حاضر بیشترین فشار را بر هند وارد می‌کند و از این کشور می‌خواهد کاملاً واردات نفت روسیه را متوقف کند، در غیر این صورت با تهدید اعمال تعرفه ۵۰ درصدی و احتمال اجرای اقدامات اضافی اتحادیه اروپا مواجه خواهد شد.
آمریکا وعده داده است که در صورت توقف کامل واردات نفت روسیه توسط هند، تعرفه‌های واردات کالاهای هندی به آمریکا برای تجار خرده‌فروش به نصف کاهش یافته و به ۲۵ درصد خواهد رسید.
این کاهش تعرفه برای دهلی نو که با کاهش مصرف داخلی روبه‌رو است، تأثیر قابل توجهی دارد، زیرا بیشترین تأثیر تعرفه‌های آمریکایی بر صنایعی است که بیشترین اشتغال را برای مردم فراهم می‌کنند.
در شرایط افزایش فشارهای آمریکا، گروه ادانی، بزرگ‌ترین اپراتور خصوصی بنادر هند که ۱۴ بندر را مدیریت می‌کند، ورود ناوهای حامل نفت از کشورهای تحت تحریم را ممنوع کرده است. این اقدام باعث شد که واردکنندگان هندی از فروشندگان روسیه بخواهند تخفیف‌های خود را پنج برابر کنند و برخی از تأمین‌کنندگان، کشتی‌های خود را به سمت چین هدایت کنند. همزمان، کمیسیون اروپا اعلام کرده است که ترامپ وعده جایگزینی نفت و گاز روسیه با سوخت آمریکایی را داده است و اروپا طی سه سال آینده انرژی به ارزش ۷۵۰ میلیارد دلار آمریکا از آمریکا خریداری خواهد کرد. اتحادیه اروپا همچنین اعلام کرده است که تا سال ۲۰۲۷ به طور تدریجی واردات نفت و گاز روسیه را متوقف خواهد کرد، بخشی از توافق با آمریکا برای کاهش تعرفه‌ها از ۳۰ درصد به ۱۵ درصد.
این محدودیت‌ها تنها به کشورهای اروپایی و هند محدود نمی‌شود، بلکه ترکیه که در حال حاضر دومین واردکننده گاز روسیه و سومین و چهارمین واردکننده نفت و اول در واردات محصولات نفتی است، را نیز شامل می‌شود. با وجود فشارهای گسترده، کارشناسان روسی تردید دارند که هند، ترکیه و حتی اروپا کاملاً از منابع انرژی روسیه دست بکشند و چین نیز احتمالاً به واردات نفت روسیه ادامه خواهد داد، حتی در شرایط تهدید آمریکا به اعمال تعرفه‌های سنگین.
ویکتور لاشون، کارشناس اقتصادی می‌گوید: «با وجود دشواری‌های اجتناب‌ناپذیر برای یافتن مسیرهای جدید تأمین انرژی بین‌المللی، دیگر امکان حذف منابع انرژی روسیه از بازار جهانی وجود ندارد.»
وی با اشاره به نفت شیل آمریکا اضافه می‌کند: «حتی با هزینه کم، نفت شیل آمریکایی بسیار گران‌تر از نفت روسیه است.» وی همچنین به روسیه اشاره می‌کند که بزرگ‌ترین تأمین‌کننده گاز ترکیه است، اما روند کاهش وابستگی به آن در بازار ترکیه آغاز شده و سهم گاز روسیه از واردات از حدود ۵۰ درصد چند سال پیش به حدود ۴۰ درصد کاهش یافته است. لاشون تأکید می‌کند که قطع کامل همکاری در زمینه گاز طی ۵ تا ۷ سال آینده به دلیل محدودیت‌های قراردادی، زیرساختی و اقتصادی غیرممکن است. با این حال، او هشدار می‌دهد که در افق بلندمدت تا سال ۲۰۳۵، اگر ترکیه بتواند استراتژی تنوع‌بخشی به واردات گاز و افزایش تولید داخلی را اجرا کند، کاهش کامل امکان‌پذیر خواهد بود. وی همچنین یادآور می‌شود که اتحادیه اروپا از سال ۲۰۲۲ واردات زغال سنگ روسیه را متوقف کرده است، اما هنوز مقادیر کمی نفت روسیه وارد می‌کند، حدود ۲ درصد از کل واردات، عمدتاً به اسلواکی و مجارستان. واردات گاز روسیه نیز برخلاف تصور عمومی، تحت تحریم‌های اروپایی نیست و همچنان قابل توجه است: ۱۴ درصد از کل واردات گاز اتحادیه اروپا در سه‌ماهه اول ۲۰۲۵، ۱۱ درصد از گاز وارداتی از طریق خط لوله و ۱۷ درصد از گاز طبیعی مایع طبق آمار کمیسیون اروپا از روسیه وارد شده است. لاشون تأکید می‌کند که روسیه اکنون در حال آزمایش توانایی‌های خود برای مقابله با تلاش‌های آمریکا برای حذف منابع انرژی روسیه از بازار جهانی است. آندری زایتسف، پژوهشگر مسائل اقتصادی نیز می‌گوید: «روسیه در مواجهه با این فشارها می‌تواند بازارهای جدیدی برای نفت خود در آفریقا و آسیا پیدا کند.» وی ادامه می‌دهد: «فشارهای تحریمی و تلاش‌ها برای حذف نفت روسیه از بازار جهانی می‌تواند توسعه صنعت پالایش نفت و صنایع شیمیایی در روسیه را سرعت دهد.» وی اضافه می‌کند: «هنوز هیچ طرحی برای ممنوعیت کامل فروش نفت روسیه در بازار جهانی مطرح نشده است، زیرا سهم روسیه در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۲ درصد تولید نفت و ۱۷ درصد صادرات گاز است و چنین محدودیتی می‌تواند ثبات بازار جهانی را به هم زده و موجب افزایش شدید قیمت‌ها شود.» به گفته وی، این افزایش قیمت‌ها تمام کشورهای غیرتولیدکننده انرژی، به ویژه اروپا که تقریباً کل نیاز خود به گاز و نفت را وارد می‌کند، تحت تأثیر قرار خواهد داد و همچنین بسیاری از کشورهای جنوب جهانی را وادار می‌کند که به سمت محور چین و روسیه حرکت کنند. زایتسف بر این باور است که اصرار ترامپ بر اعمال تحریم کامل علیه صادرات نفت روسیه، حتی منجر به اختلاف با هند شد و این احتمال را ایجاد می‌کند که هند به سوی همکاری با چین متمایل شود که ممکن است به زیان واشنگتن باشد. وی همچنین تأکید می‌کند که دلیل اصلی کارزار آمریکا علیه بخش انرژی روسیه، سیاست داخلی و فشارهای گروه‌های تجاری خصوصی آمریکایی است، نه صرفاً تصمیمات ترامپ. لاشون در پایان اشاره می‌کند که قیمت نفت در بازار جهانی پایین است و با کندی رشد اقتصادی جهانی و عدم قطعیت ایجاد شده توسط تعرفه‌های آمریکایی، قیمت نفت کاهش محسوسی یافته است؛ قیمت هر بشکه خام برنت دریای شمال اکنون به حدود ۶۰ دلار نزدیک شده است، همان قیمتی که برای نفت روسیه تعیین شده است. روزنامه سعودی الشرق الاوسط نیز امروز در یادداشتی در واکنش به دور جدید تحریم‌ها علیه روسیه گفت که پس از بیش از سه سال از آغاز جنگ روسیه در اوکراین، تحریم‌های غرب علیه روسیه با هدف محدود کردن توان اقتصادی و نظامی کرملین، نتایج پیچیده‌ای به همراه داشته است. به نوشته این روزنامه داده‌های اقتصادی نشان می‌دهد که درآمدهای نفتی روسیه کاهش یافته و رشد اقتصادی این کشور به حدود یک درصد رسیده است، بودجه دفاعی برای اولین بار از سال ۲۰۲۲ کاهش یافته و دولت در صدد افزایش مالیات بر ارزش افزوده و عوارض شرکت‌ها است. همچنین ذخایر صندوق ملی رفاه که به عنوان پشتوانه مالی اضطراری کرملین عمل می‌کرد، به شدت کاهش یافته است. با وجود این، روسیه هنوز توانایی تامین مالی جنگ را دارد و هزینه‌های ناشی از تحریم‌ها تنها فشار نسبی بر اقتصاد ایجاد کرده است. با این حال، روسیه توانسته راه‌های جایگزین برای عبور از تحریم‌ها بیابد. هند و چین به خرید نفت روسیه با تخفیف ادامه می‌دهند و ناوگان سایه روسیه، شامل حدود هزار کشتی با پرچم کشورهای دیگر، امکان صادرات نفت را بدون نظارت غرب فراهم می‌کند، چون بسته تحریمی اروپا ۱۱۷ کشتی جدید از ناوگان موسوم به «ناوگان سایه» روسیه را در فهرست تحریم قرار می‌دهد تا تعداد کل کشتی‌های تحریم‌شده به ۵۵۸ فروند برسد اما اتحادیه اروپا اعلام کرده است که اندازه این ناوگان بین ۶۰۰ تا ۱۴۰۰ کشتی متغیر است. این شبکه‌های مالی و حمل‌ونقل باعث شده‌اند تحریم‌ها نتوانند اهداف اصلی خود، مانند وادار کردن روسیه به عقب‌نشینی از اوکراین، را محقق کنند. کارشناسان بین‌المللی تحریم‌ها را به «ابزار سوختن آهسته» تشبیه می‌کنند که توان روسیه را به تدریج کاهش می‌دهد اما آن را ساقط نمی‌کند. در عین حال، محدودیت‌های غرب به خود کشورهای تحریم‌کننده بازتاب داشته است. اروپا و حتی آمریکا نتوانسته‌اند جایگزین کامل نفت و گاز روسیه بیابند و وابستگی به این منابع ادامه دارد. بسیاری از شرکت‌ها و سیستم‌های مالی روسیه توانسته‌اند روابط خود با شرکای شرقی و شبکه‌های جایگزین را حفظ کنند. حتی برنامه‌ریزی‌های آموزشی روسیه برای «هنر دور زدن تحریم‌ها» نشان می‌دهد که مسکو برای ادامه این وضعیت آماده است و تحریم‌ها تنها هزینه جنگ را افزایش داده‌اند، بدون اینکه مانع پیشروی اقتصادی و نظامی روسیه شوند.
در شرایط افزایش فشارهای آمریکا، گروه ادانی، بزرگ‌ترین اپراتور خصوصی بنادر هند که ۱۴ بندر را مدیریت می‌کند، ورود ناوهای حامل نفت از کشورهای تحت تحریم را ممنوع کرده است. این اقدام باعث شد که واردکنندگان هندی از فروشندگان روسیه بخواهند تخفیف‌های خود را پنج برابر کنند و برخی از تأمین‌کنندگان، کشتی‌های خود را به سمت چین هدایت کنند. همزمان، کمیسیون اروپا اعلام کرده است که ترامپ وعده جایگزینی نفت و گاز روسیه با سوخت آمریکایی را داده است و اروپا طی سه سال آینده انرژی به ارزش ۷۵۰ میلیارد دلار آمریکا از آمریکا خریداری خواهد کرد. اتحادیه اروپا همچنین اعلام کرده است که تا سال ۲۰۲۷ به طور تدریجی واردات نفت و گاز روسیه را متوقف خواهد کرد، بخشی از توافق با آمریکا برای کاهش تعرفه‌ها از ۳۰ درصد به ۱۵ درصد.
این محدودیت‌ها تنها به کشورهای اروپایی و هند محدود نمی‌شود، بلکه ترکیه که در حال حاضر دومین واردکننده گاز روسیه و سومین و چهارمین واردکننده نفت و اول در واردات محصولات نفتی است، را نیز شامل می‌شود. با وجود فشارهای گسترده، کارشناسان روسی تردید دارند که هند، ترکیه و حتی اروپا کاملاً از منابع انرژی روسیه دست بکشند و چین نیز احتمالاً به واردات نفت روسیه ادامه خواهد داد، حتی در شرایط تهدید آمریکا به اعمال تعرفه‌های سنگین.
ویکتور لاشون، کارشناس اقتصادی می‌گوید: «با وجود دشواری‌های اجتناب‌ناپذیر برای یافتن مسیرهای جدید تأمین انرژی بین‌المللی، دیگر امکان حذف منابع انرژی روسیه از بازار جهانی وجود ندارد.» وی با اشاره به نفت شیل آمریکا اضافه می‌کند: «حتی با هزینه کم، نفت شیل آمریکایی بسیار گران‌تر از نفت روسیه است.» وی همچنین به روسیه اشاره می‌کند که بزرگ‌ترین تأمین‌کننده گاز ترکیه است، اما روند کاهش وابستگی به آن در بازار ترکیه آغاز شده و سهم گاز روسیه از واردات از حدود ۵۰ درصد چند سال پیش به حدود ۴۰ درصد کاهش یافته است. لاشون تأکید می‌کند که قطع کامل همکاری در زمینه گاز طی ۵ تا ۷ سال آینده به دلیل محدودیت‌های قراردادی، زیرساختی و اقتصادی غیرممکن است. با این حال، او هشدار می‌دهد که در افق بلندمدت تا سال ۲۰۳۵، اگر ترکیه بتواند استراتژی تنوع‌بخشی به واردات گاز و افزایش تولید داخلی را اجرا کند، کاهش کامل امکان‌پذیر خواهد بود. وی همچنین یادآور می‌شود که اتحادیه اروپا از سال ۲۰۲۲ واردات زغال سنگ روسیه را متوقف کرده است، اما هنوز مقادیر کمی نفت روسیه وارد می‌کند، حدود ۲ درصد از کل واردات، عمدتاً به اسلواکی و مجارستان. واردات گاز روسیه نیز برخلاف تصور عمومی، تحت تحریم‌های اروپایی نیست و همچنان قابل توجه است: ۱۴ درصد از کل واردات گاز اتحادیه اروپا در سه‌ماهه اول ۲۰۲۵، ۱۱ درصد از گاز وارداتی از طریق خط لوله و ۱۷ درصد از گاز طبیعی مایع طبق آمار کمیسیون اروپا از روسیه وارد شده است. لاشون تأکید می‌کند که روسیه اکنون در حال آزمایش توانایی‌های خود برای مقابله با تلاش‌های آمریکا برای حذف منابع انرژی روسیه از بازار جهانی است. آندری زایتسف، پژوهشگر مسائل اقتصادی نیز می‌گوید: «روسیه در مواجهه با این فشارها می‌تواند بازارهای جدیدی برای نفت خود در آفریقا و آسیا پیدا کند.» وی ادامه می‌دهد: «فشارهای تحریمی و تلاش‌ها برای حذف نفت روسیه از بازار جهانی می‌تواند توسعه صنعت پالایش نفت و صنایع شیمیایی در روسیه را سرعت دهد.» وی اضافه می‌کند: «هنوز هیچ طرحی برای ممنوعیت کامل فروش نفت روسیه در بازار جهانی مطرح نشده است، زیرا سهم روسیه در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۲ درصد تولید نفت و ۱۷ درصد صادرات گاز است و چنین محدودیتی می‌تواند ثبات بازار جهانی را به هم زده و موجب افزایش شدید قیمت‌ها شود.» به گفته وی، این افزایش قیمت‌ها تمام کشورهای غیرتولیدکننده انرژی، به ویژه اروپا که تقریباً کل نیاز خود به گاز و نفت را وارد می‌کند، تحت تأثیر قرار خواهد داد و همچنین بسیاری از کشورهای جنوب جهانی را وادار می‌کند که به سمت محور چین و روسیه حرکت کنند. زایتسف بر این باور است که اصرار ترامپ بر اعمال تحریم کامل علیه صادرات نفت روسیه، حتی منجر به اختلاف با هند شد و این احتمال را ایجاد می‌کند که هند به سوی همکاری با چین متمایل شود که ممکن است به زیان واشنگتن باشد. وی همچنین تأکید می‌کند که دلیل اصلی کارزار آمریکا علیه بخش انرژی روسیه، سیاست داخلی و فشارهای گروه‌های تجاری خصوصی آمریکایی است، نه صرفاً تصمیمات ترامپ. لاشون در پایان اشاره می‌کند که قیمت نفت در بازار جهانی پایین است و با کندی رشد اقتصادی جهانی و عدم قطعیت ایجاد شده توسط تعرفه‌های آمریکایی، قیمت نفت کاهش محسوسی یافته است؛ قیمت هر بشکه خام برنت دریای شمال اکنون به حدود ۶۰ دلار نزدیک شده است، همان قیمتی که برای نفت روسیه تعیین شده است. روزنامه سعودی الشرق الاوسط نیز امروز در یادداشتی در واکنش به دور جدید تحریم‌ها علیه روسیه گفت که پس از بیش از سه سال از آغاز جنگ روسیه در اوکراین، تحریم‌های غرب علیه روسیه با هدف محدود کردن توان اقتصادی و نظامی کرملین، نتایج پیچیده‌ای به همراه داشته است. به نوشته این روزنامه داده‌های اقتصادی نشان می‌دهد که درآمدهای نفتی روسیه کاهش یافته و رشد اقتصادی این کشور به حدود یک درصد رسیده است، بودجه دفاعی برای اولین بار از سال ۲۰۲۲ کاهش یافته و دولت در صدد افزایش مالیات بر ارزش افزوده و عوارض شرکت‌ها است. همچنین ذخایر صندوق ملی رفاه که به عنوان پشتوانه مالی اضطراری کرملین عمل می‌کرد، به شدت کاهش یافته است. با وجود این، روسیه هنوز توانایی تامین مالی جنگ را دارد و هزینه‌های ناشی از تحریم‌ها تنها فشار نسبی بر اقتصاد ایجاد کرده است. با این حال، روسیه توانسته راه‌های جایگزین برای عبور از تحریم‌ها بیابد. هند و چین به خرید نفت روسیه با تخفیف ادامه می‌دهند و ناوگان سایه روسیه، شامل حدود هزار کشتی با پرچم کشورهای دیگر، امکان صادرات نفت را بدون نظارت غرب فراهم می‌کند، چون بسته تحریمی اروپا ۱۱۷ کشتی جدید از ناوگان موسوم به «ناوگان سایه» روسیه را در فهرست تحریم قرار می‌دهد تا تعداد کل کشتی‌های تحریم‌شده به ۵۵۸ فروند برسد اما اتحادیه اروپا اعلام کرده است که اندازه این ناوگان بین ۶۰۰ تا ۱۴۰۰ کشتی متغیر است. این شبکه‌های مالی و حمل‌ونقل باعث شده‌اند تحریم‌ها نتوانند اهداف اصلی خود، مانند وادار کردن روسیه به عقب‌نشینی از اوکراین، را محقق کنند. کارشناسان بین‌المللی تحریم‌ها را به «ابزار سوختن آهسته» تشبیه می‌کنند که توان روسیه را به تدریج کاهش می‌دهد اما آن را ساقط نمی‌کند. در عین حال، محدودیت‌های غرب به خود کشورهای تحریم‌کننده بازتاب داشته است. اروپا و حتی آمریکا نتوانسته‌اند جایگزین کامل نفت و گاز روسیه بیابند و وابستگی به این منابع ادامه دارد. بسیاری از شرکت‌ها و سیستم‌های مالی روسیه توانسته‌اند روابط خود با شرکای شرقی و شبکه‌های جایگزین را حفظ کنند. حتی برنامه‌ریزی‌های آموزشی روسیه برای «هنر دور زدن تحریم‌ها» نشان می‌دهد که مسکو برای ادامه این وضعیت آماده است و تحریم‌ها تنها هزینه جنگ را افزایش داده‌اند، بدون اینکه مانع پیشروی اقتصادی و نظامی روسیه شوند.
