خبرگزاری دانشجوحوادث تکراری در دانشگاه‌ها نتیجه غفلت ایمنی است/ هیچ دستگاهی نباید بدون تأیید ایمنی کار کند
خرسند،مدیر ارتباط با صنعت دانشگاه صنعتی خواجه‌نصیرالدین طوسی در گفت‌و‌گو با خبرنگار دانش و فناوری خبرگزاری دانشجو گفت: همان‌طور که در جریان هستید، سمینار تخصصی HSE با هدف بررسی و پیشگیری از حوادثی برگزار شد که در ماه‌های اخیر در برخی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور رخ داده و متأسفانه آسیب‌های جانی و تجهیزاتی نیز در پی داشته است. یکی از دلایل اصلی این حوادث، عدم رعایت کامل ملاحظات ایمنی در محیط‌های آزمایشگاهی است.
وی با اشاره به جایگاه ویژه دانشگاه خواجه‌نصیر در ارتباط با صنعت و فعالیت‌های آزمایشگاهی افزود: دانشگاه ما با توجه به آمار بالای قرارداد‌های صنعتی و پژوهشی، در پروژه‌هایی فعالیت دارد که بخش قابل‌توجهی از آنها در محیط‌های آزمایشگاهی انجام می‌شود. در این پروژه‌ها از دستگاه‌هایی استفاده می‌کنیم که تحت شرایط دمای بالا، فشار زیاد یا اتمسفر‌های احیایی کار می‌کنند و به‌طور طبیعی احتمال وقوع انفجار یا حادثه در آنها بالاست.
مدیر ارتباط با صنعت دانشگاه صنعتی خواجه‌نصیر با بیان اینکه رعایت پروتکل‌های ایمنی در کار با دستگاه‌های آزمایشگاهی بسیار حیاتی است، گفت: چه دستگاه داخل دانشگاه ساخته شده باشد و چه از خارج خریداری شده باشد، برای هرکدام پروتکل‌های کاری مشخصی تعریف شده است. اما یکی از مشکلات اساسی ما این است که در برخی موارد این دستورالعمل‌ها به‌درستی رعایت نمی‌شود. متأسفانه مسئولان فنی یا کارشناسان آموزش‌دیده همیشه در کنار دانشجویان حضور ندارند و همین موضوع باعث بروز حوادث می‌شود.
وی ادامه داد: راهکاری که در دانشگاه مطرح شد و به تصویب هیئت‌رئیسه نیز رسیده، نوسازی پروتکل‌های ایمنی آزمایشگاه‌ها است. همچنین تصمیم گرفته‌ایم تجهیزاتی که فرسوده و ناایمن هستند را به‌طور کامل از چرخه استفاده خارج کنیم تا تا زمانی که شرایط ایمنی‌شان به حد مطلوب نرسیده، دوباره مورد بهره‌برداری قرار نگیرند.
خرسند در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع هوشمندسازی آزمایشگاه‌ها اشاره کرد و گفت: «در کنفرانس امروز، موضوع سخنرانی من طراحی و استقرار سیستم‌های هوشمند پایش ایمنی بود. قصد داریم سیستم‌های سنتی موجود روی دستگاه‌های آزمایشگاهی را به تجهیزات هوشمند مجهز کنیم تا با استفاده از داده‌های واقعی حوادث گذشته، سامانه‌ای مبتنی بر هوش مصنوعی (AI) ایجاد کنیم که بتواند وقوع خطر را پیش‌بینی کند.
وی افزود: «اطلاعات مربوط به حوادث قبلی را به‌عنوان داده‌های ورودی در این سامانه استفاده می‌کنیم تا مدل یادگیری هوش مصنوعی بر اساس آن آموزش ببیند. در کنار آن، از حسگر‌های دما، فشار و وضعیت اتمسفر استفاده خواهیم کرد تا سیستم بتواند به‌صورت آنلاین وضعیت دستگاه‌ها را پایش کرده و در صورت بروز خطر، هشدار فوری صادر کند. هدف این است که یا از وقوع حادثه جلوگیری کنیم، یا در صورت اجتناب‌ناپذیر بودن، هشدار سریع بدهیم تا کار متوقف شود و از آسیب جلوگیری گردد.
به گفته خرسند، در حال حاضر تمامی آزمایشگاه‌های پژوهشی دانشگاه خواجه‌نصیر تحت بازبینی کامل قرار گرفته‌اند.
وی تصریح کرد: بررسی جامع تجهیزات انجام شده و کار با دستگاه‌هایی که وضعیت ایمنی مناسبی نداشتند، فعلاً متوقف شده است. همچنین کمیته هوش مصنوعی دانشگاه مأمور شده تا برنامه‌ای برای تجهیز سیستم‌های آزمایشگاهی به ابزار‌های هوشمند تدوین کند.
خرسند در پایان با اشاره به نقش کلیدی وزارت علوم در ارتقای ایمنی آزمایشگاه‌های کشور گفت: وزارت علوم باید بدون تعارف، به‌عنوان متولی اصلی این حوزه، یک پروژه کلان ملی برای ارتقای ایمنی تجهیزات آزمایشگاهی تعریف کند؛ چه در حوزه آموزشی و چه پژوهشی. همچنین لازم است از فناوری‌های پیشرفته ایمنی و حسگر‌های هوشمند که در جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد، در کشور بهره ببریم. این موضوع باید در قالب آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌های رسمی به دانشگاه‌ها ابلاغ شود تا هیچ دستگاهی بدون تأیید ایمنی، وارد چرخه کار نشود.»
