خبرگزاری دانشجواحیای امید بخش گورخر ایرانی / اهمیت رسیدگی به مسئله کمبود نیروی محیط‌بانان
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو_علی کیمیایی، با جمعی از خبرنگاران فعال در حوزه محیط زیست راهی گرمسار و پارک ملی کویر برای دیدن گورخر ایرانی شدیم. در ابتدای سفر، در شهرستان گرمسار در آیین گرامیداشت محیط‌بانان شرکت کردیم؛ مراسمی که با حضور شینا انصاری، مدیرکل محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران برگزار شد. این آیین فرصتی بود برای قدردانی از تلاش‌های بی‌وقفه محیط‌بانانی که در گرمای کویر، سرما و سختی طبیعت، پاسدار حیات‌وحش و زیست‌بوم ایران هستند.
تامین خودروهای عملیاتی محیط بانان
شینا انصاری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در این مراسم سخنرانی کرد. شینا انصاری گفت: یکی از موضوعات مهمی که ان‌شاءالله به‌زودی در دستور کار قرار خواهد گرفت، تأمین خودروهای عملیاتی مناسب برای مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست است. تلاش خواهیم کرد تا خودروهایی با قابلیت فعالیت در شرایط خاص محیطی، به تعداد کافی در اختیار این مناطق قرار گیرد.
آزاد شدن محیط بان زندانی
وی افزود: همچنین با توجه به حضور اصحاب رسانه، لازم می‌دانم به خبری مهم اشاره کنم: روز گذشته محیط‌بان امین خوارزمی از زندان آزاد شد. در اینجا وظیفه خود می‌دانم از خانواده داغ‌دیده‌ای که در این مسیر همراهی کردند، صمیمانه تشکر کنم.
شینا انصاری ادامه داد: سازمان حفاظت محیط زیست همواره بر این اصل پایبند بوده که در مسیر حفاظت از عرصه‌های طبیعی و مناطق چهارگانه، هیچ جان انسانی از دست نرود و هیچ خونی ریخته نشود. امیدواریم بتوانیم با ارتقای سطح پایش، رصد و نظارت بر مناطق، به نظارت حداکثری در مدیریت این مناطق دست یابیم و تعارضات و مشکلات موجود در مقابله با متخلفان عرصه‌های طبیعی را به حداقل ممکن برسانیم.
بعد از پایان مراسم شینا انصاری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در جمع خبرنگاران حاضر شد و به سوالات پاسخ داد.
اصلاح قانون سلاح برای محیط بانان
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص قانون سلاح برای محیط بانان گفت: اصلاح قانون سلاح برای محیط بانان در کمیسیون قضایی به تصویب رسیده و امیدواریم در صحن نیز تصویب شود اصلاح قانون حمل سلاح برای محیط بانان در کمیسیون قضائی مجلس به تصویب رسیده و امیدواریم در صحن نیز تصویب شود تا بتوانیم حمایت های حقوقی از محیط بانان در این رابطه داشته باشیم.
کمبود نیرو در محیط بانی
انصاری در ادامه به یکی از مسائل حساس محیط زیست یعنی کمبود نیروی محیط بانی اشاره کرد و گفت:
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست: در حوزه محیط بانی دچار کمبود نیرو هستیم.مجوز استخدام 700 نفر در سازمان محیط زیست صادر شده. استخدام نیروهای محیط زیست با اولویت محیط بانان انجام می‌شود زیرا در حوزه محیط بانی دچار کمبود نیرو هستیم
پس از پایان مراسم و ساعتی استراحت، راهی منطقه حفاظت‌شده پارک ملی کویر شدیم؛ سفری کوتاه اما پر از شور و اشتیاق برای دیدن گورهای ایرانی، این میراث ارزشمند حیات‌وحش کشور که نماد ایستادگی در برابر انقراض است.مسیر خاکی و پر فراز و نشیب کویر، در سکوتی که فقط صدای باد و صحبت‌های گرم محیط‌بان همراه ما بود، ما را به زیستگاه گور ایرانی رساند. در دشت‌های طلایی وسیع، هرچند کم، نشانه‌هایی از حیات و تلاش برای بقا دیده می‌شد؛ حضور یکی از نادرترین گونه‌های علف‌خوار ایران. تا رسیدن به منطقه حفاظت شده چند دقیقه‌ای فرصت بود، به همین دلیل تصمیم گرفتم با محیط بانی که زحمت حمل و نقل ما را می‌کشید گفت‌وگو کنم.
آقای اکبری، یکی از محیط بانان قدیمی و مهربان پارک ملی کویر همان محیط بانی بود که زحمت حملو نقل گروه ما را کشید.
اکبری در ابتدا از میزان علاقه محیط بانان به کار خودشان گفت: دوست داریم، علاقه داریم؛ این سختی‌ها را به جان خریدیم و پای همه چیزش ایستادیم. اصولاً این شغل را هر کسی نمی‌تواند قبول کند؛ صبر، تجربه و عشق به طبیعت لازم است. در طول سال‌ها، با شکارچیان درگیری‌های زیادی داشتیم و تجربه‌های متعددی کسب کردیم. چند مورد تخلف هم اتفاق افتاده بود، اما همراه با این‌ها بودیم و برایمان هم تجربه شد و هم خاطره‌ای ماندگار.
وی افزود: چندین بار تخلف رخ داده بود؛ ما برای دنبال کردن شکارچی رفتیم و تیراندازی به سمت چشمه انجام شد. تا شب زمان برد تا موقعیت را کنترل کنیم. شکارچی اسلحه‌اش را گرفت و سمت ما آمد، اما موتورش خراب شد و ما او را گرفتیم. پا گشتیم تا ساعت دو، سه شب، و گوشت‌هایی که شکارچی ریخته بود را در پایین پیدا کردیم و تحویل پاسگاه قضایی دادیم.
اکبری خاطر نشان شد: آن زمان، رئیس ارادان مسئول بودند و رئیس اینجا حضور نداشت. بعد از مدتی مجدداً برگشت و مسئولیت این منطقه را بر عهده گرفت. خوب بود؛ اما تقریباً چند سالی است که به دلیل خشکسالی، فعالیت و زحمت بچه‌ها کمی کاهش یافته است. با این حال، ما اطلاعات و تجربه‌های خود را انتقال دادیم و با کمک هم برخی اقدامات را راه‌اندازی کردیم. بعد از آن، دیگر انتقالی از سوی من به این منطقه انجام نشد.
وی ادامه داد: اینجا آهو داریم و تعدادش الان خوب است. خدا را شکر، با زحمت و تلاش بچه‌ها، وضعیت روزبه‌روز بهتر می‌شود. اما هر کاری که می‌کنیم، باز هم شکارچی هست و ما شب و روز تلاش می‌کنیم تا جمعیت این گونه‌ها، که در حال انقراض هستند، حفظ شود.
پارک ملی کویر، با تمام سختی‌ها و خشکی‌اش، هنوز مأمن امید است؛ جایی که محیط‌بانان با کمترین امکانات، اما با بیشترین عشق، در تلاش‌اند تا چرخه حیات در آن از حرکت نایستد.
متأسفانه گورخرها بسیار حساس و محتاط بودند و به محض نزدیک شدن، فرار می‌کردند؛ بنابراین فقط تعداد کمی از همکاران توانستند به آن‌ها نزدیک شوند و تصویر ثبت کنند. بعد از اینک هبا تمام تلاش‌هایی که کردیم و موفق نشدیم گورخرها را از نزدیک ببینیم، تصمیم گرفتم با رئیس پارک ملی گرمسار گفت‌وگویی داشته باشم.
تنوع زیستی پارک ملی کویر
رضا شاه‌حسینی رئیس پارک ملی کویر گرمساردر خصوص تنوع زیستی منطقه گفت: در این منطقه از علف‌خوارها گونه‌هایی مانند کل و بز، قوچ و میش، جبیر و گور ایرانی زیست می‌کنند. از گوشت‌خوارها نیز می‌توان به پلنگ، گرگ، کفتار، گربه کاراکال، گربه شنی و روباه شنی اشاره کرد.
احیای امیدبخش گور ایرانی
وی افزود: گور ایرانی از نظر جمعیت در سطح کشور بیشترین تعداد را در پارک ملی کویر دارد؛ به‌طوری‌که می‌توان گفت بخش عمده جمعیت گور ایرانی ایران در این منطقه حضور دارد. همچنین جبیر نیز از گونه‌های حمایت‌شده است و گور ایرانی نیز تحت حمایت قرار دارد.
شاه حسینی ادامه داد: در خصوص گور ایرانی باید عرض کنم که این گونه از سال ۱۳۶۳ در منطقه منقرض شد، اما از سال ۱۳۹۷ برنامه احیا، تکثیر و معرفی مجدد آن آغاز شد و در حال حاضر حدود ۵۰ فرد از این گونه در طبیعت پارک ملی زیست می‌کنند.
اهمیت امکانات و افزایش نیرو
وی ادامه داد: برای حمایت و حفاظت بهتر، لازم است امکانات و نیروهای حفاظتی تقویت شوند. هرچند خشکسالی و شرایط اقلیمی تأثیر زیادی بر حیات‌وحش دارند، اما کمبود نیروی انسانی و تجهیزات خودرویی مانند موتورسیکلت و خودرو بیشترین تأثیر را در کاهش توان حفاظتی داشته است. به نظر من، تأمین این امکانات می‌تواند کمک مؤثری در بهبود وضعیت حفاظت از گونه‌ها داشته باشد، هرچند ممکن است به‌تنهایی کافی نباشد.
شاه حسینی ادامه داد: در گذشته با شکارچیان درگیری‌هایی داشتیم و همواره با این مسئله مواجه بودیم. اما از سال ۱۳۹۳ سیاست‌ها را تغییر دادیم و به سمت تعامل با جوامع محلی حرکت کردیم. جوامع محلی را وارد فرایند حفاظت کردیم، به آن‌ها آموزش دادیم و هر ساله همایش‌هایی برایشان برگزار می‌کنیم.
وی خاطر نشان شد: با این رویکرد جدید، تعارضات تقریباً از بین رفته و آرامش به منطقه بازگشته است. اکنون ارتباطی تنگاتنگ و سازنده بین جوامع محلی و محیط‌بانان برقرار شده و میزان تعارضات در مقایسه با گذشته به حدی کاهش یافته که شاید حتی به یک درصد هم نرسد.
افزایش نیروی محیط‌بانی از اهمیت حیاتی برای حفاظت از محیط‌زیست و گونه‌های در معرض خطر برخوردار است. محیط‌بانان با حضور مستقیم در زیستگاه‌ها، نقش چشم و گوش طبیعت را ایفا می‌کنند و با کاهش شکار غیرمجاز، قطع درختان، آتش‌سوزی و تخریب زیستگاه، شانس بقای گونه‌هایی مانند گور ایرانی و گورخر ایرانی را افزایش می‌دهند. هرچه تعداد محیط‌بانان بیشتر باشد، پوشش حفاظتی گسترده‌تر و مؤثرتر می‌شود و امکان نظارت بر منابع آبی، پوشش گیاهی و اکوسیستم‌های حساس فراهم می‌آید.
حضور محیط‌بانان همچنین باعث ایجاد بازدارندگی در برابر تخلفات می‌شود؛ بسیاری از شکارچیان و افراد متخلف از همان ابتدا به دلیل احتمال برخورد با نیروهای حفاظتی از اقدامات غیرقانونی صرف‌نظر می‌کنند. علاوه بر این، محیط‌بانان با جوامع محلی در ارتباط هستند و می‌توانند آگاهی و همکاری محیط‌زیستی را گسترش دهند، تعارض بین انسان و طبیعت را کاهش دهند و امنیت اکوسیستم را بالا ببرند.
نیروی کافی محیط‌بانی همچنین به معنای واکنش سریع به بحران‌ها مانند آتش‌سوزی، ورود گونه‌های مهاجم یا تخریب زیستگاه است؛ هر تأخیر در حضور نیروها می‌تواند به از دست رفتن گونه‌ها و خسارت‌های جبران‌ناپذیر منجر شود. در مجموع، افزایش نیروی محیط‌بانی یعنی افزایش امنیت زیستگاه، بقای گونه‌ها و حفاظت از اکوسیستم‌ها، و بدون آن، حفاظت مؤثر از طبیعت تقریبا غیرممکن است.
