چرا احزاب در ایران «پویا» و «پایا» نماندند؟ / حکمرانی حزبی پیش‌نیاز توسعه و زندگی معنوی

 محمدعلی جمال‌زاده گزارش می‌دهد که «بانک استقراضی روس» با سرمایه‌ی هنگفت سی کرور تأسیس شد، اما بخش اعظم آن (بیست و هفت کرور) صرف رشوه به شاه و حکام محلی گردید؛ چراکه منطق اقتصادی در ایران حکم می‌کرد که برای حفظ سرمایه، باید ابتدا رضایت ارباب قدرت جلب شود. در دوران معاصر نیز پرونده‌هایی نظیر شهرام جزایری نشان می‌دهد که فعالان اقتصادی برای بقا و رشد، ناگزیر از اتصال به کانون‌های قدرت سیاسی بوده‌اند. احمد اشرف نیز در کتاب «موانع رشد سرمایه‌داری در ایران» به تفصیل شرح می‌دهد که چگونه سرمایه‌های تجار همواره در معرض مصادره یا نیازمند حمایت سیاسی بوده است.»