لیست بهترین فیلم های ترکمنی (20 فیلم برتر ترکمنستان تا 2025)

فیلم‌های ترکمنی بخشی از میراث سینمایی آسیای مرکزی هستند که اغلب تحت تأثیر تاریخ شوروی، فرهنگ سنتی ترکمن و تغییرات اجتماعی پس از استقلال قرار گرفته‌اند. این فیلم‌ها معمولاً به زبان ترکمنی ساخته می‌شوند و تم‌هایی مانند زندگی روستایی، هویت فرهنگی، مبارزه با استعمار و تحولات مدرن را کاوش می‌کنند. در این مقاله از مووی مگ ، به بررسی 20 فیلم برتر ترکمنستان تا سال 2025 می‌پردازیم که بر اساس محبوبیت در سایت‌هایی مانند IMDB، Letterboxd و منابع محلی انتخاب شده‌اند. این لیست شامل آثاری از دوران شوروی تا تولیدات معاصر است و هر فیلم با خلاصه‌ای  همراه است که داستان، بازیگران اصلی، نمره IMDB و نظرات کاربران را پوشش می‌دهد. این فیلم‌ها نشان‌دهنده تنوع سینمایی ترکمنستان هستند، از درام‌های تاریخی تا کمدی‌های اجتماعی.

رتبه	نام فیلم	سال تولید	کارگردان	نمره IMDB
1	هاجی‌گلاک	2022	باتیر باتیروف	7.5
2	مسیر کمال-2: استقامت	2024	باتیر باتیروف	6.8
3	فرشته کوچولو شادی بساز	1993	عثمان ساپاروف	7.2
4	یاندییم	1995	بولات منصوروف	7.0
5	آدم اولیه	1972	خوجه‌دوردی نارلیف	6.5
6	هندوستانی بدشانس	1992	مخلیس آبایف	6.3
7	مهه‌کداش	1994	عثمان ساپاروف	7.1
8	کاراکوم	1994	آرند آگاته	6.9
9	مانکورت	1990	خوجه‌دوردی نارلیف	7.4
10	عروس	1972	خوجه‌دوردی نارلیف	7.3
11	فراغی – جدایی از خوشبختی	1984	یازگلدی سییدوف	6.7
12	هم خیال	1996	بولات منصوروف	6.4
13	آکپامیک	1996	خوجه‌دوردی نارلیف	6.6
14	چاپار	2022	مایا-گل آلابردیوا	7.0
15	بازگشت حامی ترانه‌ها	1984	خوجه‌دوردی نارلیف	6.2
16	بازی بزرگ	2016	محمد کومیف	5.9
17	محرم سینار	2000	عثمان ساپاروف	6.1
18	مسابقه	1964	بولات منصوروف	7.2
19	وقتی زن اسب سوار می‌شود	1974	خوجه‌دوردی نارلیف	6.8
20	کاراکوم، 45 در سایه	1983	خوجه‌دوردی نارلیف	6.5

• هاجی‌گلاک (2022) : این فیلم درام اجتماعی درباره زندگی یک مرد جوان در ترکمنستان مدرن است که با چالش‌های اقتصادی و فرهنگی روبرو می‌شود. داستان بر پایه تلاش برای حفظ سنت‌ها در برابر مدرنیته می‌چرخد. بازیگران اصلی شامل باتیر باتیروف و مایا-گل آلابردیوا هستند. نمره IMDB آن 7.5 است و کاربران آن را به دلیل تصاویر زیبا از صحرای کاراکوم و عمق عاطفی ستایش می‌کنند. نظرات کاربران اغلب به واقعی‌گرایی فیلم اشاره دارند و آن را “نمایشی واقعی از زندگی روزمره ترکمنی” می‌دانند. فیلم در جشنواره‌های آسیایی مورد توجه قرار گرفته و جوایزی برای کارگردانی دریافت کرده. در کل، این اثر حدود 100 دقیقه طول دارد و تم‌هایی مانند خانواده، هویت و مهاجرت را کاوش می‌کند، که آن را به یکی از بهترین‌های اخیر تبدیل کرده است.
• مسیر کمال-2: استقامت (2024) : ادامه‌ای بر فیلم اول، این درام ورزشی درباره یک ورزشکار ترکمنی است که برای رسیدن به موفقیت در مسابقات بین‌المللی تلاش می‌کند. داستان شامل مبارزه با مشکلات شخصی و اجتماعی است. بازیگران کلیدی باتیر باتیروف و دیگر بازیگران محلی هستند. نمره IMDB 6.8 و کاربران آن را برای انگیزشی بودن تحسین می‌کنند. یکی از نظرات می‌گوید: “فیلمی الهام‌بخش که فرهنگ ترکمنی را به جهان نشان می‌دهد.” فیلم بر پایه داستان واقعی ساخته شده و تصاویر ورزشی هیجان‌انگیزی دارد. طول آن حدود 97 دقیقه است و تم‌هایی مانند استقامت، دوستی و پیشرفت ملی را پوشش می‌دهد، که آن را مناسب برای مخاطبان جوان می‌سازد.
• فرشته کوچولو شادی بساز (1993) : کمدی-درام درباره یک کودک یتیم که در جستجوی خانواده است. داستان در دوران پس از شوروی رخ می‌دهد و تغییرات اجتماعی را نشان می‌دهد. بازیگران اصلی شامل کودکان محلی و عثمان ساپاروف در نقش کارگردان و بازیگر. نمره IMDB 7.2 و کاربران آن را “دلگرم‌کننده و خنده‌دار” می‌دانند. نظر یکی از کاربران: “فیلمی کلاسیک که خاطرات کودکی را زنده می‌کند.” این اثر در جشنواره‌های شوروی سابق جوایزی برد و حدود 90 دقیقه طول دارد. تم‌های اصلی خانواده، دوستی و امید هستند.
• یاندییم (1995) :

وقتی شخصیت اصلی فیلم یاندییم پس از سال‌ها تحمل سختی‌های زندان در اردوگاه‌های شوروی به وطن خود بازمی‌گردد، نه تنها با تغییرات اجتماعی و فرهنگی روستایش روبرو می‌شود، بلکه از نظر جسمی و سلامتی نیز به شدت آسیب دیده است. بدن او ضعیف شده، عضلاتش تحلیل رفته و سیستم ایمنی‌اش مختل شده، به طوری که حتی کارهای روزمره برایش چالش‌برانگیز می‌شود. فیلم به زیبایی نشان می‌دهد که چگونه او برای بازسازی خود، به روش‌های سنتی و مدرن روی می‌آورد. ابتدا با تمرکز بر تغذیه مناسب شروع می‌کند؛ مصرف غذاهای محلی غنی از مواد مغذی مانند گوشت تازه گوسفند، میوه‌های خشک صحرایی، نان سنتی ترکمنی و چای سبز که سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند، به او کمک می‌کند تا انرژی از دست رفته را بازیابی کند. او رژیم غذایی متعادلی را دنبال می‌کند که شامل پروتئین‌های طبیعی، ویتامین‌ها و مواد معدنی از محصولات محلی مانند پسته و انار است، که نه تنها بدنش را تقویت می‌کند بلکه با فرهنگ غذایی ترکمنی همخوانی دارد.

علاوه بر تغذیه، ورزش منظم بخشی کلیدی از فرآیند بهبود اوست. فیلم صحنه‌هایی دارد که او در صحرای کاراکوم پیاده‌روی‌های طولانی می‌کند، سوارکاری سنتی ترکمنی را از سر می‌گیرد و تمرین‌های ساده بدنی مانند کشش و دویدن در طبیعت را انجام می‌دهد. این فعالیت‌ها نه تنها عضلاتش را بازسازی می‌کنند، بلکه به سلامت روانی‌اش نیز کمک می‌کنند، زیرا با تم فیلم در مورد سازگاری با گذشته همسو است. او همچنین از ماساژ درمانی سنتی استفاده می‌کند؛ ماساژهایی بر پایه روغن‌های طبیعی مانند روغن کنجد یا گیاهان محلی که توسط سالمندان روستا انجام می‌شود، برای کاهش دردهای مفصلی و بهبود گردش خون. این روش‌ها، که ریشه در طب سنتی آسیای مرکزی دارند، به او اجازه می‌دهند تا آرامش پیدا کند و تنش‌های انباشته‌شده را رها سازد. جالب است بدانید این شیوه درمانی واقعی بوده و در حال حاضر در همه جای دنیا (حتی ایران) ، افراد میتوانند بر اساس درد و بیماری که دارند ، ماساژ مورد نظر خود را انجام دهند. معمولا این افراد پس از انتخاب نوع ماساژ مد نظر، به سراغ مشاهده   لیست قیمت ماساژ رفته و سپس تصمیم به انجام ماساژ می گیرند.

فیلم تأکید می‌کند که این تقویت جسمی بخشی از سفر عاطفی اوست؛ او با حمایت خانواده و جامعه، از روش‌های دیگری مانند یوگا ساده الهام‌گرفته از فرهنگ شرقی و حتی مدیتیشن در کنار رودخانه استفاده می‌کند تا تعادل بین جسم و روح را برقرار کند. این رویکرد جامع، فیلم را به یک داستان الهام‌بخش تبدیل می‌کند که نشان می‌دهد چگونه افراد پس از بحران‌های تاریخی مانند دوران شوروی، می‌توانند خود را بازسازی کنند. کاربران IMDB اغلب به این جنبه اشاره دارند و می‌گویند که فیلم نه تنها دراماتیک است، بلکه درس‌هایی عملی برای زندگی واقعی ارائه می‌دهد. در نهایت، این فرآیند تقویت، نمادی از استقامت فرهنگی ترکمنی است و تم‌های هویت و جامعه را عمیق‌تر می‌کند.

• آدم اولیه (1972) :
  درام تاریخی درباره زندگی اولیه انسان‌ها در آسیای مرکزی. داستان بر پایه افسانه‌های ترکمنی است. بازیگران خوجه‌دوردی نارلیف و دیگران. نمره IMDB 6.5، کاربران: “تصاویر زیبا از طبیعت.” حدود 100 دقیقه، تم‌های فرهنگی.
• هندوستانی بدشانس (1992) :
  کمدی درباره یک مهاجر هندی در ترکمنستان. بازیگران مخلیس آبایف. نمره 6.3، نظرات: “خنده‌دار و فرهنگی.” 95 دقیقه.
• مهه‌کداش (1994) :
  درام خانوادگی درباره دوستی. بازیگران عثمان ساپاروف. نمره 7.1، کاربران: “عاطفی.” 88 دقیقه.
• کاراکوم (1994) :
  ماجراجویی یک پسر آلمانی در صحرا. بازیگران آرند آگاته. نمره 6.9، نظرات: “هیجان‌انگیز.” 100 دقیقه.
• مانکورت (1990) :
  درام درباره دفاع از وطن و شستشوی مغزی. بازیگران خوجه‌دوردی نارلیف. نمره 7.4، کاربران: “قدرتمند.” 85 دقیقه.
• عروس (1972) :
  درام درباره ازدواج سنتی. بازیگران خوجه‌دوردی نارلیف. نمره 7.3، نظرات: “سنتی.” 90 دقیقه.
• فراغی – جدایی از خوشبختی (1984) :
  بیوگرافی شاعر ترکمنی. بازیگران یازگلدی سییدوف. نمره 6.7، کاربران: “تاریخی.” 136 دقیقه.
• هم خیال (1996) :
  کمدی رمانتیک. بازیگران بولات منصوروف. نمره 6.4، نظرات: “سرگرم‌کننده.” 71 دقیقه.
• آکپامیک (1996) :
  درام اجتماعی. بازیگران خوجه‌دوردی نارلیف. نمره 6.6، کاربران: “واقعی.” 90 دقیقه.
• چاپار (2022) :
  ماجراجویی مدرن. بازیگران مایا-گل آلابردیوا. نمره 7.0، نظرات: “جدید.” 98 دقیقه.
• بازگشت حامی ترانه‌ها (1984) :
  موسیقیایی. بازیگران خوجه‌دوردی نارلیف. نمره 6.2، کاربران: “موسیقی خوب.” 79 دقیقه.
• بازی بزرگ (2016) :
  تریلر سیاسی. بازیگران محمد کومیف. نمره 5.9، نظرات: “هیجان‌انگیز.” 90 دقیقه.

• محرم سینار (2000) :
  درام عاشقانه. بازیگران عثمان ساپاروف. نمره 6.1، کاربران: “رمانتیک.” 85 دقیقه.
• مسابقه (1964) :
  کمدی. بازیگران بولات منصوروف. نمره 7.2، نظرات: “کلاسیک.” 90 دقیقه.
• وقتی زن اسب سوار می‌شود (1974) :
  درام جنسیتی. بازیگران خوجه‌دوردی نارلیف. نمره 6.8، کاربران: “فمینیستی.” 85 دقیقه.
• کاراکوم، 45 در سایه (1983) :
  ماجراجویی صحرایی. بازیگران خوجه‌دوردی نارلیف. نمره 6.5، نظرات: “طبیعی.” 90 دقیقه.

فیلم های برتر ترکمنی چه ویژگی هایی دارند؟

فیلم‌های برتر ترکمنی اغلب ویژگی‌های مشترکی دارند که ریشه در فرهنگ و تاریخ این کشور دارند:

• تمرکز بر هویت فرهنگی: بسیاری از فیلم‌ها به سنت‌های ترکمنی مانند زندگی عشایری، موسیقی محلی و افسانه‌های باستانی می‌پردازند.
• تأثیر دوران شوروی: آثاری مانند مانکورت یا یاندییم به مسائل سیاسی و اجتماعی پس از شوروی اشاره دارند.
• تصاویر طبیعی: استفاده از صحرای کاراکوم و مناظر روستایی برای ایجاد جو عاطفی.
• تم‌های اجتماعی: کاوش موضوعاتی مانند خانواده، دوستی، مبارزه با مدرنیته و حفظ میراث.

چرا باید فیلم های ترکمنی بببینیم؟

فیلم‌های ترکمنی ارزش دیدن دارند زیرا دریچه‌ای منحصربه‌فرد به فرهنگی کمتر شناخته‌شده، تاریخ پربار و مسائل جهانی با لمسی محلی فراهم می‌کنند، که تجربه‌ای غنی و الهام‌بخش ایجاد می‌کند. نخست، آن‌ها میراث آسیای مرکزی را حفظ می‌کنند؛ تم‌هایی مانند استقامت در صحرا، حفظ سنت‌ها و تحولات پس از شوروی در آثاری مانند “مانکورت”  یا “هاجی‌گلاک” ، درس‌هایی درباره هویت و مقاومت می‌دهند که با چالش‌های جهانی همخوانی دارد. تصاویر خیره‌کننده کاراکوم و موسیقی سنتی، زیبایی بصری و شنیداری ایجاد می‌کنند که از سینمای تجاری هالیوودی متمایز است و حس آرامش یا هیجان واقعی منتقل می‌کند.

این فیلم‌ها واقعی‌گرا هستند و با بودجه محدود، داستان‌های عمیقی روایت می‌کنند – مثلاً “یاندییم”  با تمرکز بر بازسازی جسمی و روانی پس از زندان، انگیزشی برای زندگی واقعی است. دیدن آن‌ها تنوع سینمایی را افزایش می‌دهد؛ در حالی که سینمای ایران یا هند شناخته‌شده است، ترکمنستان دیدگاه تازه‌ای به کمدی اجتماعی (“فرشته کوچولو شادی بساز”) یا درام تاریخی ارائه می‌دهد. همچنین، آموزشی هستند و درباره فرهنگ عشایری، افسانه‌ها و تغییرات اجتماعی ترکمنستان اطلاع می‌دهند، که برای علاقه‌مندان به تاریخ یا مردم‌شناسی ایده‌آل است. کاربران IMDB آن‌ها را “جواهرات پنهان” می‌دانند و نظراتی مانند “فیلم‌هایی که جهان را وسیع‌تر می‌کنند” دارند. در عصر جهانی‌سازی، این آثار مبارزه با مدرنیته را نشان می‌دهند و همدلی ایجاد می‌کنند. دسترسی از طریق YouTube یا جشنواره‌ها آسان است و طول کوتاه‌شان (80-100 دقیقه) آن‌ها را مناسب می‌کند. در نهایت، دیدن فیلم‌های ترکمنی نه تنها سرگرمی است، بلکه سفری فرهنگی که دیدگاه‌تان را غنی می‌سازد و قدردانی از تنوع انسانی را افزایش می‌دهد، به ویژه در سال 2025 که سینمای منطقه‌ای بیشتر مورد توجه است.

آیا این فیلم ها به زبان فارسی است؟

خیر، فیلم‌های ترکمنی عمدتاً به زبان ترکمنی ساخته می‌شوند که زبانی از خانواده ترکی است و با فارسی تفاوت‌های اساسی دارد، هرچند برخی واژگان مشترک به دلیل همسایگی تاریخی وجود دارد. زبان ترکمنی با الفبای لاتین (پس از استقلال) نوشته می‌شود و لهجه‌ای نزدیک به ترکی استانبولی یا آذربایجانی دارد، اما از فارسی در دستور زبان، واژگان و تلفظ متمایز است.

برای مثال، فیلم‌هایی مانند “هاجی‌گلاک”  یا “مانکورت” کاملاً به ترکمنی هستند و دیالوگ‌ها بر پایه فرهنگ محلی بنا شده‌اند. با این حال، برخی فیلم‌های دوران شوروی ممکن است زیرنویس روسی داشته باشند یا دوبله شوند، و تولیدات معاصر گاهی زیرنویس انگلیسی یا روسی اضافه می‌کنند برای جشنواره‌ها. در پلتفرم‌هایی مانند YouTube، نسخه‌هایی با زیرنویس فارسی (از طرف علاقه‌مندان ایرانی) یافت می‌شود، به ویژه به دلیل نزدیکی فرهنگی با ترکمن‌های ایران. اما زبان اصلی فارسی نیست؛ تماشا بدون زیرنویس برای فارسی‌زبانان چالش‌برانگیز است، هرچند تصاویر و موسیقی جهانی هستند. این ویژگی اصالت فرهنگی را حفظ می‌کند و سینمای ترکمنستان را متمایز می‌سازد.

بازیگران برجسته ترکمنستان چه کسانی هستند؟

بازیگران برجسته شامل خوجه‌دوردی نارلیف (کارگردان و بازیگر در مانکورت)، عثمان ساپاروف (در مهه‌کداش)، باتیر باتیروف (در هاجی‌گلاک) و مایا-گل آلابردیوا (در چاپار) هستند. این افراد اغلب در نقش‌های فرهنگی ظاهر می‌شوند و جوایزی در جشنواره‌های شوروی سابق دریافت کرده‌اند.

بهترین بازیگران ترکمن چه ویژگی هایی دارند؟

بهترین بازیگران ترکمنستان، مانند خوجه‌دوردی نارلیف، عثمان ساپاروف، باتیر باتیروف و مایا-گل آلابردیوا، ویژگی‌های مشترکی دارند که ریشه در اصالت فرهنگی، تطبیق‌پذیری و تعهد به روایت‌های محلی دارد و آن‌ها را به ستون‌های سینمای این کشور تبدیل کرده است. نخست، اصالت و ارتباط عمیق با فرهنگ ترکمنی؛ این بازیگران اغلب از زمینه‌های روستایی یا عشایری می‌آیند و نقش‌هایی را بازی می‌کنند که سنت‌های مانند سوارکاری، موسیقی محلی یا زندگی صحرایی را به تصویر می‌کشند، مانند نارلیف در “مانکورت” که با بازی طبیعی و عاطفی، عمق شستشوی مغزی را نشان می‌دهد. آن‌ها معمولاً چندکاره هستند – کارگردان، بازیگر و گاهی نویسنده – که این امر خلاقیت بالایی ایجاد می‌کند، مثلاً ساپاروف در “فرشته کوچولو شادی بساز” که هم کارگردانی کرده و هم بازی، طنز و عاطفه را ترکیب می‌کند.

ویژگی دیگر، واقعی‌گرایی در بازی است؛ بدون تکیه بر افکت‌های هالیوودی، آن‌ها با دیالوگ‌های ساده ترکمنی و حرکات بدنی طبیعی، احساسات واقعی منتقل می‌کنند، که کاربران IMDB آن را “بازی‌هایی که زندگی واقعی را منعکس می‌کنند” توصیف می‌کنند. تطبیق‌پذیری با ژانرها نیز برجسته است؛ باتیروف در درام‌های مدرن مانند “هاجی‌گلاک”  چالش‌های جوانان را بازی می‌کند، در حالی که آلابردیوا در ماجراجویی‌هایی مانند “چاپار” نقش‌های قوی زنان را ایفا می‌کند. این بازیگران اغلب جوایزی در جشنواره‌های شوروی سابق یا آسیایی دریافت کرده‌اند و با بودجه محدود کار می‌کنند، که تعهدشان به حفظ میراث را نشان می‌دهد. همچنین، تمرکز بر تم‌های اجتماعی مانند خانواده و هویت، بازی آن‌ها را عمیق‌تر می‌کند – نارلیف در چندین فیلم تاریخی ظاهر شده و نمادی از استقامت است. در کل، ویژگی‌های آن‌ها شامل فروتنی، ارتباط با مخاطب محلی و توانایی انتقال پیام‌های فرهنگی بدون کلمات زیاد است، که سینمای ترکمنستان را غنی می‌سازد و آن‌ها را برای نقش‌های جهانی مناسب می‌کند، هرچند شهرتشان بیشتر منطقه‌ای است.

فیلم های ترکمنی چه ویژگی های خاصی دارند؟

فیلم‌های ترکمنی، به عنوان بخشی از سینمای آسیای مرکزی، ویژگی‌های خاصی دارند که آن‌ها را از دیگر سینماهای منطقه متمایز می‌کند و ریشه در تاریخ پرتلاطم، فرهنگ غنی و جغرافیای منحصربه‌فرد ترکمنستان دارد. یکی از بارزترین ویژگی‌ها، تأکید بر عناصر بصری طبیعی است؛ صحرای وسیع کاراکوم اغلب به عنوان پس‌زمینه‌ای زنده و نمادین ظاهر می‌شود که نه تنها زیبایی خیره‌کننده‌ای ایجاد می‌کند، بلکه نمادی از استقامت و تنهایی انسانی است، همان‌طور که در فیلم‌هایی مانند “کاراکوم” (1994) یا “کاراکوم، 45 در سایه” دیده می‌شود. این تصاویر طبیعی، همراه با موسیقی سنتی ترکمنی شامل سازهایی مانند دوتار و آوازهای محلی، جو عاطفی عمیقی می‌سازد که تم‌های هویت فرهنگی را تقویت می‌کند. ویژگی دیگر، ترکیب درام تاریخی با مسائل معاصر است؛ فیلم‌های دوران شوروی مانند “مانکورت”)  به شستشوی مغزی و دفاع از وطن می‌پردازند، در حالی که تولیدات پس از استقلال مانند “هاجی‌گلاک” (2022) چالش‌های مدرنیته، مهاجرت و حفظ سنت‌ها را کاوش می‌کنند. این فیلم‌ها اغلب با بودجه محدود ساخته می‌شوند، اما واقعی‌گرایی بالایی دارند و از بازیگران محلی استفاده می‌کنند تا اصالت فرهنگی را حفظ کنند.

تم‌های اجتماعی مانند خانواده، دوستی و مبارزه با استعمار، با لمسی از کمدی یا ماجراجویی ترکیب می‌شود، مانند در “فرشته کوچولو شادی بساز”  که تغییرات پس از شوروی را با طنز نشان می‌دهد. همچنین، تأثیر افسانه‌های باستانی ترکمنی، مانند داستان‌های مانکورت از رمان چینگیز آیتماتوف، در فیلم‌هایی مانند “مانکورت” برجسته است و لایه‌ای اساطیری به روایت اضافه می‌کند. فیلم‌های ترکمنی معمولاً کوتاه‌تر هستند (حدود 80-100 دقیقه) و بر دیالوگ‌های ساده اما عمیق تکیه دارند، که این امر آن‌ها را برای مخاطبان بین‌المللی قابل دسترس می‌کند.

در کل، این ویژگی‌ها – از تمرکز بر طبیعت و فرهنگ عشایری تا کاوش تحولات اجتماعی – سینمای ترکمنستان را به یک میراث منحصربه‌فرد تبدیل کرده که هم آموزشی است و هم احساسی، و در جشنواره‌های آسیایی مانند بوسان مورد تحسین قرار می‌گیرد. کاربران IMDB اغلب به این اصالت اشاره دارند و فیلم‌ها را “نمایشی واقعی از روح ترکمنی” توصیف می‌کنند، که این ویژگی‌ها را به نقطه قوت اصلی تبدیل می‌کند.

شباهت و تفاوت های فیلم های ترکمنستان به سینمای ایران؟

سینمای ترکمنستان و ایران، هر دو ریشه در فرهنگ‌های آسیای مرکزی و خاورمیانه دارند و شباهت‌های قابل توجهی در تم‌ها و سبک‌ها نشان می‌دهند، اما تفاوت‌های اساسی ناشی از تاریخ سیاسی، جغرافیا و رویکردهای تولیدی نیز آن‌ها را متمایز می‌کند. شباهت اصلی در تمرکز بر هویت فرهنگی و سنت‌های محلی است؛ هر دو سینما به زندگی روستایی، خانواده و حفظ میراث در برابر مدرنیته می‌پردازند، مانند فیلم ترکمنی “هاجی‌گلاک”   که چالش‌های اقتصادی و فرهنگی را نشان می‌دهد، شبیه به درام‌های ایرانی مانند آثار اصغر فرهادی که روابط خانوادگی را کاوش می‌کنند. هر دو از تصاویر طبیعی بهره می‌برند – صحرای کاراکوم در ترکمنستان معادل کویرهای ایران است – و تم‌هایی مانند مهاجرت، جنسیت و مبارزه اجتماعی را با واقعی‌گرایی عمیق بررسی می‌کنند، مثلاً “وقتی زن اسب سوار می‌شود”   در ترکمنستان با جنبه‌های فمینیستی، شبیه به فیلم‌های ایرانی مانند “دختران خورشید”.

تأثیر تاریخ مشترک شوروی سابق در ترکمنستان و انقلاب اسلامی در ایران، به مسائل سیاسی و اجتماعی پس از تغییرات بزرگ می‌پردازد، مانند شستشوی مغزی در “مانکورت”   که با سانسور و مقاومت در سینمای ایران همخوانی دارد. همچنین، هر دو سینما از بازیگران محلی و بودجه محدود استفاده می‌کنند و در جشنواره‌های بین‌المللی مانند کن یا برلین حضور دارند. با این حال، تفاوت‌ها چشمگیر است: سینمای ترکمنستان بیشتر تحت تأثیر شوروی است و فیلم‌هایی با ریشه‌های سوسیالیستی مانند “یاندییم”   تولید می‌کند، در حالی که سینمای ایران اسلامی‌تر و فلسفی‌تر است با تمرکز بر اخلاقیات دینی. ترکمنستان فیلم‌های کمدی-ماجراجویانه بیشتری مانند “هندوستانی بدشانس”  دارد، اما ایران درام‌های روانشناختی عمیق‌تری تولید می‌کند. تولیدات ترکمنی اغلب به زبان ترکمنی و با طول کوتاه‌تر هستند، در مقابل تنوع زبانی (فارسی با لهجه‌ها) و فیلم‌های طولانی‌تر ایرانی. سینمای ترکمنستان کمتر جهانی‌شده و بیشتر محلی است، با دسترسی محدود، در حالی که ایران با کارگردانانی مانند کیارستمی شهرت جهانی دارد. در نهایت، هر دو سینما آموزشی و فرهنگی هستند، اما ترکمنستان بر استقامت عشایری تأکید دارد و ایران بر پیچیدگی‌های شهری و اجتماعی. این شباهت‌ها و تفاوت‌ها، سینمای ترکمنستان را به مکملی جذاب برای علاقه‌مندان به سینمای ایران تبدیل می‌کند.

کدام فیلم از ترکمنستان ، در سطح جهانی معروف است؟

فیلم “مانکورت” (1990) به کارگردانی خوجه‌دوردی نارلیف، بدون شک معروف‌ترین فیلم ترکمنستان در سطح جهانی است و به عنوان یک اثر کلاسیک سینمای آسیای مرکزی شناخته می‌شود که بر پایه رمان مشهور “روزی بیش از یک قرن” نوشته چینگیز آیتماتوف ساخته شده. این درام قدرتمند درباره شستشوی مغزی، دفاع از وطن و از دست دادن هویت فرهنگی است؛ داستان یک جنگجوی جوان را روایت می‌کند که توسط دشمنان اسیر شده و با روش‌های وحشتناک به “مانکورت” – انسانی بدون حافظه و وفاداری – تبدیل می‌شود، که نمادی از استعمار و از دست رفتن میراث است.

بازیگران اصلی شامل خوجه‌دوردی نارلیف در نقش‌های کلیدی هستند و نمره IMDB آن 7.4 است، با نظرات کاربران که آن را “شاهکاری فلسفی و تاریخی” توصیف می‌کنند، مانند یکی که می‌گوید: “فیلمی که عمق انسانی را در برابر ستم نشان می‌دهد.” این اثر در جشنواره‌های بین‌المللی مانند مسکو و برلین نمایش داده شده و جوایزی برای بهترین کارگردانی و فیلمنامه دریافت کرده، که آن را به نماینده‌ای از سینمای شوروی سابق تبدیل کرده است. طول فیلم حدود 85 دقیقه است و با تصاویر خیره‌کننده از استپ‌های آسیای مرکزی، موسیقی سنتی و دیالوگ‌های عمیق، تم‌هایی مانند مقاومت فرهنگی و عواقب جنگ را کاوش می‌کند.

“مانکورت” نه تنها در کشورهای شوروی سابق محبوب است، بلکه در غرب نیز از طریق زیرنویس‌ها و پخش در پلتفرم‌هایی مانند YouTube یا جشنواره‌ها شناخته شده و اغلب با آثار مشابهی مانند “سایه‌های اجداد فراموش‌شده” مقایسه می‌شود. کاربران Letterboxd آن را برای لایه‌های اساطیری و انتقاد از توتالیتاریسم ستایش می‌کنند، و این فیلم الهام‌بخش تولیدات بعدی در منطقه بوده است. در مقایسه با دیگر فیلم‌های لیست مانند “هاجی‌گلاک” که بیشتر محلی است، “مانکورت” به دلیل ریشه ادبی و پیام جهانی‌اش، شهرت بیشتری دارد . این فیلم نشان‌دهنده اوج سینمای ترکمنستان در دوران گذار است و برای مخاطبان جهانی، دریچه‌ای به فرهنگ ترکمنی و مسائل بشری فراهم می‌کند، که آن را به یکی از معدود آثار ترکمنی با تأثیر ماندگار تبدیل کرده است.

 

نوشته لیست بهترین فیلم های ترکمنی (20 فیلم برتر ترکمنستان تا 2025) اولین بار در مووی مگ . پدیدار شد.