عصر خبرزیرمیزی؛ وقتی مجازاتها خوابیدهاند، تخلف بیدار میشود
عصر خبر- وقتی رئیس سازمان نظام پزشکی صراحتاً اعلام میکند ۸ درصد جامعه پزشکی زیرمیزی میگیرند، ۱۵ درصد تواناییاش را دارند و ۱۱ درصد پروندهها مربوط به دریافت غیرمجاز است، پیام روشن است:
زیرمیزی دیگر یک تخلف پنهان نیست؛ یک رفتار گستاخانه است. و این گستاخی از کجا میآید؟ از همینجا: وقتی مجازاتها بازدارنده نباشند، تخلف به عادت تبدیل میشود.
سالهاست مردم میپرسند: اگر زیرمیزی تخلف است، پس چرا برخی پزشکان با خیال راحت آن را «تعرفه واقعی» مینامند و طلب میکنند؟
چرا برخی مطبها و بیمارستانها آنقدر راحت قیمت غیرقانونی اعلام میکنند که انگار هیچ نهادی در این کشور نامش «بازرسی» نیست؟
اگر پزشک جرات دارد زیرمیزی بگیرد، یعنی مجازاتش آنقدر ناچیز است که تحملش از درآمد همان زیرمیزی هم آسانتر است.
این یعنی سیستم نظارتی عملاً از کار افتاده. سالهاست همه از «علت» حرف میزنند: تعرفه واقعی نیست، بیمهها عقباند، هزینهها بالاست. درست. اما یک حقیقت مهم هم هست: در هیچ جای دنیا «کمبود درآمد» مجوز فساد نمیشود.
وقتی سازوکار نظارت شل باشد، تخلف طبیعی میشود. وقتی برخورد قاطع نباشد، تخلف گسترده میشود. امروز اگر زیرمیزی هنوز زنده است، علتش فقط تعرفه نیست؛ بازرسیای است که نه دندان دارد، نه جرأت، نه اقتدار.
بازرسیای که باید: بیتعارف باشد، بدون ملاحظه روابط صنفی عمل کند، پروندهسازی نکند، برخورد واقعی کند، مجازات را چنان سنگین کند که هیچ پزشکی حسابگری اقتصادیاش را با «ریسک زیرمیزی» تنظیم نکند.
پزشکی حرفهای مقدس است، اما تقدس هر حرفهای زمانی حفظ میشود که نظام نظارتیاش قوی باشد، نه صوری. تا وقتی بازرسی ما اینگونه نرم و بیاثر است، تا وقتی برخوردها کاغذی است، تا وقتی مجازاتها به قدری سبکاند که پزشک آن را در حد «هزینه جانبی» حساب میکند، هیچ امیدی به جمع شدن بساط زیرمیزی نیست.
مشکل فقط پزشک متخلف نیست، سیستمی است که آنقدر ضعیف با او برخورد میکند که تخلف برایش به یک تجارت بدون ریسک تبدیل میشود.
