ترومای یک جنبش سرکوب‌شده
تاکنون درباره ابعاد مختلف کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ بسیار سخن گفته‌اند، اما درباره اینکه این کودتا چه تأثیری بر سیاست، فرهنگ و جامعه ایران داشته، بحث چندانی نشده است. بعد از کودتای ۲۸ مرداد، سرخوردگی شدید در جامعه ایران خاصه در میان روشنفکران به وجود آمد. اگر بخواهیم تصویری دقیق از این سرخوردگی را لمس کنیم، شاید هیچ نوشته‌ای به‌اندازه رمان «داستان یک شهر» احمد محمود پاسخ‌گوی این نیاز نباشد. اغلب آثاری که در زمینه ادبیات، جامعه‌شناسی و اندیشه در دهه چهل منتشر شدند، تحت تأثیر فضای یأس‌آلود و غم‌بار این کودتا بوده‌اند.
تاکنون درباره ابعاد مختلف کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ بسیار سخن گفته‌اند، اما درباره اینکه این کودتا چه تأثیری بر سیاست، فرهنگ و جامعه ایران داشته، بحث چندانی نشده است. بعد از کودتای ۲۸ مرداد، سرخوردگی شدید در جامعه ایران خاصه در میان روشنفکران به وجود آمد. اگر بخواهیم تصویری دقیق از این سرخوردگی را لمس کنیم، شاید هیچ نوشته‌ای به‌اندازه رمان «داستان یک شهر» احمد محمود پاسخ‌گوی این نیاز نباشد. اغلب آثاری که در زمینه ادبیات، جامعه‌شناسی و اندیشه در دهه چهل منتشر شدند، تحت تأثیر فضای یأس‌آلود و غم‌بار این کودتا بوده‌اند. گریز از تحقیر و وهن ارزش‌های انسانی فقط با دگرگونی بزرگی در حد یک انقلاب امکان‌پذیر بود. اینکه برخی باور دارند انقلاب اجتناب‌ناپذیر بود هدف‌شان تغییر همین وضعیت بوده است. اما داستان کودتای ۲۸ مرداد به اینجا ختم نمی‌شود و این واقعه همچنان در تاریخ، سیاست و حتی رفتارهای اجتماعی ما نقش ایفا می‌کند. زخمی که هنوز ما را به بیمناکی از آینده و هراسانی از هر نیرویی واداشته که خارج از اراده ما می‌تواند سرنوشت ما را تغییر دهد. این یعنی ترومای به‌جامانده از یک کودتا. چه آن را به‌عنوان یک کودتا بپذیریم و چه نپذیریم، حوادث تاریخی فارغ از خوشایند ما کار خودشان را می‌کنند. در سالروز کودتای 28 مرداد، با سعید لیلاز در این باره گفت‌وگو کرده‌ایم.
اخبار مرتبط
شبکه شرق