ایمنی کار در ایران در گذر تاریخ

ایمنی و بهداشت شغلی با تعاریف رایج در ایران یک مفهوم مدرن است که بیشتر از مفاهیم و قواعد بین‌المللی گرته‌برداری شده است. نگاهی تاریخی نشان می‌دهد که در ایران باستان نیز شواهدی از توجه به سلامت کارگران وجود دارد.

ایمنی و بهداشت شغلی با تعاریف رایج در ایران یک مفهوم مدرن است که بیشتر از مفاهیم و قواعد بین‌المللی گرته‌برداری شده است. نگاهی تاریخی نشان می‌دهد که در ایران باستان نیز شواهدی از توجه به سلامت کارگران وجود دارد. در تمدن‌های کهن ایرانی، به‌ویژه در دوره هخامنشی، کارگران از حقوق و مزایایی برخوردار بودند که نشان‌دهنده درک اولیه از رفاه و ایمنی آنان است. برای نمونه، در ساخت مجموعه تخت‌ جمشید، کارگران برده نبودند، بلکه دستمزد منصفانه دریافت می‌کردند و حتی برای زنان کارگر امتیازاتی در نظر گرفته می‌شد.

بررسی لوح‌های اداری تخت‌ جمشید متعلق به دوران داریوش بزرگ (حدود ۵۰۰ تا ۴۶۰ پیش از میلاد) که ریچارد هالوک در کتاب‌ Persepolis Fortification Tablets (دانشگاه شیکاگو، ۱۹۶۹) منتشر کرده، نشان می‌دهد زنان باردار و مادران تازه‌ زایمان‌کرده از سهمیه‌های اضافی خوراکی و دستمزد برخوردار بودند. در یکی از این الواح آمده است: «به مادری که پس از زایمان به کار بازگشته بود، برای فرزند پسر دو برابر سهم عادی جیره داده شد‌». این شواهد، هرچند به صراحت از مفاهیم مدرنی مانند «مرخصی زایمان» سخن نمی‌گویند، اما به روشنی از وجود نظامی حمایتی برای زنان کارگر در دستگاه اداری هخامنشی حکایت دارند. مورخانی همچون ماریا بروسیوس (Women in Ancient Persia, 1996) این اقدام را از نخستین نشانه‌های درک حکومتی نسبت به رفاه و امنیت اجتماعی کارگران در جهان باستان می‌دانند.